Forum Słowiańscy Łucznicy Strona Główna FAQ Użytkownicy Szukaj Grupy Profil Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zaloguj Rejestracja
Słowiańscy Łucznicy
 WIERZENIA SŁOWIAN Zobacz następny temat
Zobacz poprzedni temat
Napisz nowy temat Odpowiedz do tematu
Autor Wiadomość
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Czw 21:45, 26 Cze 2008 Powrót do góry

"Obok wielokształtnej rzeszy bożków,którymi ożywiają pola i lasy lub przypisują im smutki i rozkosze...wierzą słowianie w jednego Boga na niebie rozkazującego pozostałym..." pisał w XII w.niemoecki kronikarz Helmold. O wierzeniach dawnych Słowian wciąż wiadomo niewiele.Znane są typowe cechy pogaństwa,tzn.oddawanie czci boskiej posągom(tzw. bałwanom) i kult sił przyrody,ale w przypadku słowiańszczyzny trudno zrekonstruować ich dokładniejszy obraz.Rozliczne plemiona Słowiańskie miały swoich własnych bogów,lecz nie znając pisma nie mogły utrwalić wiedzy o nich.Najwięcej wiadomo o wierzeniach plemion połabskich-pogaństwo zachowało się tam wyjątkowo długo i jest stosunkowo dobrze opisane.Zachodni kronikarze nie znali niestety języka Słowian,więc często tak przekręcali ich imiona,że trudno się domyślić o kim mowa....


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 20:52, 27 Cze 2008 Powrót do góry

Mimo setek lat badań mitologia Słowian pozostaje wciąż jednym z najbardziej tajemniczych a zarazem najmniej znanych systemów wierzeń.Podczas gdy starożytni Grecy czy Rzymianie pozostawili po sobie wielkie dzieła sztuki przedstawiające ich bogów,bożków i herosów,a także liczne teksty opisujące ich życie i zmagania z losem - Słowiański "Olimp" zniknął niemal całkowicie w mrokach dziejów.Dane ,które dostarczają kroniki są niepełne i często zniekształcone.Badania języka Słowian mają tutaj ścisły związek z dociekaniami religioznawców.Początkowo sądzono ,że najlepsze rezultaty dają porównania z Litwinami i Łotyszami jako najbliżej spokrewnionymi ze Słowianami, dopiero w ostatnich latach odkryto liczne związki z bardzo nawet dalekimi krewniakami z indoeuropejskiej rodziny. W badaniach nad religią pomagają też archeolodzy,którzy wciąż napotykają na pozostałości dawnych miejsc kultowych i wydobywają z ziemi przedmioty,których poznanie rzuca nowe światło na naszą wiedzę o wierzeniach Słowian.


Post został pochwalony 0 razy

Ostatnio zmieniony przez wiedzimir dnia Pią 23:48, 27 Cze 2008, w całości zmieniany 1 raz
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 21:31, 27 Cze 2008 Powrót do góry

Swąt i Światłonicze

Bóg Bogów, Ojciec Ojców, Pan Panów

Postacie-wcielenia (równe miana): Światłowiłt, Światowit, Światowid, Światuwiłt, Świętowit.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): (Wszech) Świat, (Wszech) Światło, Światło Świata,
Światłoświat, Światłoświt, Świat Widny, Światowied, Świat Widzialny, Światowiłt, Światuwit, Światpowit, Światpowiłt, Drzewo Wszego Bytu, Korzeń Wszego Stworzenia, Wszechżywot, Wszechistnienie, Żywioł Żywiołów, Moc Mocy, Dziej Wszech Dzieł, Kir Kirów, Dziad Dziadów, Plenny Pień, Pienna Pleń, Kłoda-Płoda, Praojciec Wszechbytu, Pramać Wszech Bytów Pierwszych i Wtórych, Czterogłów, Poczwór, Prawda Prawd, Wied Wiedów

Zajmowany krąg: Krąg Kręgów – Najwyższy Krąg Trójkręgu

funkcja (zakres działania): wszechobejmujący świat

ród: Świętonicze

główność: czterogłowy

pochodzenie: samozalęg w Pierwnicy, samouwiłcie

przynależność: Twer Swąta

główny przybytek (miejsce przebywania): sam szczyt Góry Gór na Weli - Wierch, gdzie
przebywa w Zamyku Kłodź otoczonym murami Tweru strzeżonego przez Świętych Gałęzów, zawiłty w samym jądrze - Warze Weli

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Miecz Wszechpraw, Jajo Wszechrodu, Buława
Wszechrządu i Róg Wszechsporu oraz Wień-Jedń (Wszechzwieńczenie), którego obrazem jest Czapa – Wogół (Okół-Jajo-Koliba-Trzop).

Pomocnicy (Stworze – bogunowie i inni): Gałęzowie, Pierwbogowie

Członkowie rodu Świętoniczy: Swąt, jak też Pierwbogowie (Ubogowie – Znicze oraz
Swątlnica-Wedrik-Starzęśla, Strąprza-Wspóra, Nica, Głąb-Powłoka)

Członkowie rodziny: Zgałęzowie-Zgęzłowie (Galęzowie – Świćgałęza i
Świętogłaza oraz Wierżba-Świerszba, Świetlik, Ślaz, Świchrz – Wierzchowiec, Wostrogot, Wierch, Swergła-Śrewskała-Odnogłaza, Swatyr-Ałatyr),

Atrybuty

żywe: Drzewo Drzew - Wierżba, Zioło Ziół - Świetlik, Roślina Roślin - Ślaz, Zwierzę
Zwierząt - Wierzchowiec Świchrz, Ptak Ptaków - Orzeł Wostrogot, Owad Owadów - Wedrik – Bedrik

kamień: Góra Gór Wierch, Głaz Głazów (Skała Skał) Swergła-Śrewskała-Odnogłaza,
Kamień Kamieni Swatyr-Ałatyr

minerał: Metal Metali – Skuła (Skuja),

rzecz: Wsze Rzeczy Pierwsze i Wsze Rzeczy W Ogóle - bowiem należy do niego Ogół-
Okół-Koliba, Wsze Pory, Kiry i Wsze Działy, Cały Rok-God - czyli Wszy Kirowie-Godowie,

pora: rok

maści (barwy): wszystkie maści, czyli Barwa Barw

czerty i rezy (liczby): wszystkie czerty czyli Czerta Czert równa Nieskończoności (szczególnie czerta Cool,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): wszystkie taje a więc Taja Taj i szczególnie taja Ś oraz gramota ś.

wieńce i ofiary: należne mu są Wieńce ze Wszystkich Ziół, Roślin i Liści Drzew, a
szczególnie z Dębu

Niwa (symbol): Niwy i Nawie – Wela, Niebo i Ziemia (dwa złączone koła, dwa odwrócone S, Czterożyw - Czworolistna Koniczyna – 4 odwrócone S, dwie Cool

Obrzędowy wypiek: święty kołacz miodownik (świętokołacz-świętokół)

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Swąt, Wit
Starosłowiańskie rdzenie swęt, swąt oraz wit, wid – są źródłem wielu słów o magiczno-mistycznym pochodzeniu oraz o podstawowym znaczeniu życiowym. Wyrazy te pozostają w bliskim związku ze słowami o podobnym znaczeniu i rodzaju magicznym w innych indoeuropejskich językach. Wszystkie one kojarzyły się z obiektami świętymi i czynnościami religijnymi, i są naznaczone niezwykłością. Należą do nich np.: świat, świt, światło, świętość, świetność, świecidło, swat, cwiet (kwiat), zwiezda (gwiazda), gwizd, świędłość (zwiędłość), widzieć, wiedzieć, wieść (prowadzić), wieść (wiadomość), wiedza, wieszczyć, widomy, widny (widzialny), widny (jasny), nawiedzać, nawidzieć, węda, wędar, wiedma, widmo, wędzidło, wędzić, Wędowie, woda, wici (posłanie, wezwanie), witka, witwa, świdwa (dereń), iwa (wierzba), wić (okręcać, pleść, kołować), wit (byt), wit (zdobycz), witat (mieszkać), witati (narodzić się), witi (zawój, gniazdo), woj (wojownik), wiła (szaleniec, czarownik), wiłować (czarować), wiły (boginki leśne), wytędz (bohater), wiciądz (siłacz), witiaź (mocarz), wytężać, witung (wojownik, szlachetny), zwyciężać, wyć, wiać, wiatr, wetuch (stary), wetit (mówić), wić (kłąb ), wić się, uwikłać, uwić, powić, powiedzieć (powedat`) itp.
Owitał, wywił – owinął, owionął, porodził (wydał na świat) i zamieszkał. Owitat' we wspólnej mowie naszych praprzodków zwanej językiem prasłowiańskim znaczyło, poza wszystkim innym, także zamieszkać. Przydomki Boga Bogów nawiązują także do Pnia, Pleni i Kłody-Płody – jest to szereg bliskich sobie słów-znaków, nawiązujących do drzewa i plenności oraz pojęcia plemienia

Znaczenia mian i przydomków rodu i rodziny oraz ich poszczególnych przedstawicieli i miana wywodzące się od nich:

Gałęzowie
Gałęzowie (Głęzowie, Głazowie) lub Zgłęzowie (Zgłazowie, Zgałęzowie ), czy też Zgęzłowie to miano, które zawiera odniesienia zarówno do głazu, jak do gałęzi. Także takie wyrazy, jak: rosyjskie głaza – oczy, polskie gały – oczy, gołość – nagość, gala – krągłość oraz golem – olbrzym, wskazują na cechy budowy i usposobienia owych boskich pomocników. Galić znaczy patrzeć wytężając wzrok, pilnie baczyć, pilnować (na tym polega główne zajęcie Gałęzów-Zgłazów). We wszystkich słowiańskich językach powtarza się owo dziwne znaczenie wraz z drugim, jeszcze dziwniejszym, galić – podawać. Gałęzowie są owymi galaczami (podawaczami) rzeczy wytworzonych przez Swąta – wszych rzeczy Pierwszych i Wtórych. Uderza jednocześnie dwoistość innego rodzaju: oto galić to czyhać i jednocześnie służyć. Również gala – kula, gal – koło (gołe koło niezarosłe na szczycie góry). Wszak zamyk Kłódź ma kształt okołu i takiż kształt mają wszystkie posadowienia Sławian na całym świecie – w koło środka, świętego drzewa, na wzór boskiej Góry Gór, Wierchu Weli i Drzewa Drzew. Stąd owe okoły i opola oraz pągi-pagi – grody i okręgi słowiańskie. Gałąź to nie tylko konar – odrost drzewa, to również dział, dziedzina. Gałęzowie strzegą dziedziny Swąta. Głaz to krągły kamień, odłom skalny. Ze znaczeniem tym związane są blisko takie pojęcia, jak: głowa i gałka, galas i żołądź (gołądź). Głazami nazywano dawniej kamienie szlachetne. Bursztyn to obce słowo przejęte od Germanów (choć może mieć ono także pochodzenie indoeuropejskie), jątar to słowo istyjskie, a słowiańskie miano tego szlachetnego, świętego kamienia brzmiało glazen lub głazno. Krople jątaru (głazna, bursztynu) są, jak wiadomo, łzami Swarożyca wylanymi przez boga w nadmorskiej zatoce Wiłów po utracie Złotysa, zaczarowanymi przez Gałęzę w szlachetne kamienie oddane na wieki Wodom. Blisko związaną z Gałęzami boginią jest Gogołada.
Od Gałęzów ma pochodzić plemię Gołęszyców, zrodzone ze Świćgałęzy i ziemskiego mężczyzny. Słowa gęzło i Zgęzłowie, czyli byty powstałe z gęzła to wyrazy wywodzące się wprost od gąść – gęsty, skupiony, ciężki oraz zwięzły, zwęźlony. Także gęśl-gąśl-gąźl – instrument zrobiony z drewna Drzewa Drzew, gąsł (gędę) – mówić, prawić, bajać (opowiadać baje, czyli podania i mity), czy gusł (gusło) –czarować, wyczarowywać, składać ofiary bogom, modlić się, gędźba – muzyka, gędźby – instrumenty muzyczne, gędziebny zwięk (zwąk) – śpiewne granie, dźwięk muzyki, granie dzwonków, gęzdba – recytacja, wierszowana mowa uroczysta, gudźba (godzić) – godna przemowa, zaklęcie, śpiewne zawodzenie. Ten ostatni związek znaczeniowy prowadzi nas wprost do Godów – bogów Kiru i pojęcia godu – roku, godziny, godności oraz godnego święta – Święta Godów – największego słowiańskiego zimowego święta, Narodzin Światła. Kolejne nawiązanie to ghaus (gęś) – święty biały ptak, ptak Roda i Rodżany, gąszcze (huszcze, haszcze) – zarośla, gęstwina – gąszcz drzew, gęsty – gruby, skłębiony, glyza (głuza) – bryła, gładki – równy, ładny, gładzić – wyrównywać, doprowadzać do ładu, głaskać, ( glasit ' ) – głaskać, gładzić, jak i łagodzić, głosić – mówić rzeczy ważne, używać głosu, głusz – głuchy, głusza –miejsce odludne, guzica – kuper, guzło – tyłek, guzik, guzeł, guz – okrągłość, wypukłość, narośl, guzdrać się, guzdrała – poruszać się powoli, chodzący wolno, powolny. Ciąg ostatnich czterech znaczeń nawiązuje wprost do wyglądu i sposobu bycia Zgłęzów.

Wierżba-Wierch
Wiecheć, Wiecha, Wierch, Wierszba (Wierżba, Wierzba, Więźba), Wierzchowie – słowa te mają oprócz znaczenia szczyt, zwieńczenie także inne tajemnicze znaczenia. Na przykład wierzchowie (wierzchowisko) – źródło rzeki (szczególnie na szczycie góry), wiecheć – zawiązek słomy, pęk giętkich gałązek (często rózg wierzbowych), wierzba - drzewo zwieńczone gałęziami na szczycie. Wierzba jest świętym drzewem spełniającym rolę siedliska duchów i skarbów w wielu bajach (mitach) i baśniach. Wiecha ma do dziś swoje magiczne znaczenie jako symbol zakończenia budowy, zwieńczenia dzieła. Ludzie byli tym ostatnim, wieńczącym dziełem Boga Bogówb, a Słowianie są Wianem Słońca.


Twer-Trzem-Tum-Tyn
Wszyscy bogowie przynależą do Tynów podległych Tumom i Trzemom, i wszyscy są podporządkowani Twerowi Swąta. Słowo twer zawiera w sobie kilka znaczeń wywodzących się z tego właśnie rdzenia; są to takie pojęcia, jak: twer – twardy, silny, twer – rdzeń, twierdzenie – stanowienie, ustanawianie, twer – twierdza (ćwierdza), jak i twer – twornica, twór – miejsce wytwarzania, tworzenia, i sam wytwór – dzieło, a także pochodne od twer – twarz, czyli lico. Wszystkie one odnoszą się do zawiłtego, wydzielonego i chronionego przez Swąta miejsca zwanego Kłódź-Kłóda. Pojęcie trzemu (teremu) z kolei zawiera w sobie pochodne znaczenia trójka, trzy (są to domy Trzygłowych), trójkąt (owe dwory taki mają kształt), trzymać - dzierżyć, trzewo -wnętrzności. Słowo trzem znaczy w językach słowiańskich dwór, dom, salę, sień, wnętrze, wieżę (trem, trijem), czeren – kadź, panew, trzan – uchwyt, a także jest to słowo-zaklęcie – teremtetać (teremte te), znaczące stworzyć, stwarzać. Powtarzane w XVII wieku już zupełnie niezrozumiałe zaklęcie „bassama teremtete” (znane także Węgrom), znaczyło kiedyś po prostu „biesami trzemione” – stworzone przez biesy, wyczarowane (czeren – czarować) przez biesy. Słowo tum (turm) ma znaczenia: wieża, a także więzienie (ros. tiurma), tuman – obłok, czyli budowla obłoczna, sięgająca nieba. Wreszcie pojęcie tyn oznacza ogrodzenie, mur, płot, tynić – oblekać, bielić, tynić – oddzielać, grodzić, licować. Słowo to jak i poprzednie ma pochodzenie praindoeuropejskie, wspólne wielu ludom i znane np. z niemieckiego w brzmieniu zaun, czy z angielskiego town – miasto, gród.

Kłódź
Kółdź-Kłódź – kłoda, kół, kloc, pień, rdzeń. Od słowa kłódź wywodzi się cały ciąg pokrewnych słów o istotnym znaczeniu, co wskazuje na jego pierwotną wagę. Jest ono źródłem takich pojęć, jak: kien – pień, stąd knieja – leśny ostęp, miejsce niedostępne, łowisko pełne zwierzyny i wszelkiego dostatku, kniaź – pień, kłoda, kloc (może to być jedno ze źródeł słowa kniądz [kniaź] na oznaczenie władcy, ostoi, osoby wiążącej, podstawy porządku plemienia), knivy – zdrewniały, knień – gałąź, pień (u Polaków przetrwało w słowie konar), kłót, kłodź – pień, skąd kloc – pień, pniak (obcięty pień), połabskie kluc – pałeczki do bębnienia (czynność rytualna), kij, polskie klucz – otwierający zamyk, czyli kłodę, kołoda – kłoda (kołatka, kłódka, kładka, klatka, łódka), kłoda – zamknięcie, więzienie, dyby, kłódź – łódź (dłubana w pniu), kłyn-kłon-klon – określenie gatunku drzewa (klon-jawor). Poza znaczeniami dosłownymi, rzeczowymi, wywodzi się z tego rdzenia cały szereg pojęć wyższych np. kluć się, wykluwać, wykłuwać, kłwać – wydobywać się z zamknięcia, rodzić, dziobać, uderzać, śląskie kludzić (chludzić) – prowadzić, wieść, sprowadzać, porządkować, czyścić, ale i wynosić się, iść precz, czeskie kliditi – zbierać plony, sprzątać, uprawiać rolę, pleść, kljuda – spokój, połabskie klaud – myśl, polskie kład – skarb, skarb ukryty, pokład – podstawa, położenie, spód, zakładzina – ofiara składana pod fundamenty przy stawianiu zrębów budowli, kładziwo – obrzędowe pieczywo ku czci Welesa i zmarłych dziadów (w formie drabin, kładek i mostów), zakładać – rozpoczynać. Także rosyjskie kłast' – wznosić ofiarę, wnosić wkład, klud (w dialekcie kostromskim) – piękność, porządek, czeskie klad – wartość, pozytywna strona czegoś, kłasti – kuć, uderzać, kładziwo – młot obrzędowy do zabijania ofiar, prasłowiańskie kyj – młot, litewskie kujis – młot kowalski (kowale – prastara gromada wtajemniczonych w obróbkę żelaza czarowników i znachorów).
Również litewskie kamenas – pień, łodyga, rdzeń (w jakiś sposób nawiązujące także do: kamień [kmień, kminek, kno, kien]) – jest prapokrewne z prasłowiańskim kom – skąd w rosyjskim kom – bryła, gruda, czy głuda – gruda. Także polskie do cna-kna (do knu) – zupełnie, do końca, całkowicie czy litewskie kunas – ciało, łączone bywa znaczeniowo z kny-kien – pieńa.
Jest to tylko część z długiej listy znaczeń związanych z pojęciem Kłody. Po drugiej stronie tej listy mamy równie długi ciąg konotacji negatywnych, na przykład kłóć, kłótnia, zagłada, skłon – upadek, skon – koniec, konanie itd.
Ważny jest także związek bajeczny i językowy pojęcia Kłody z postacią stworza, boguna Kłobuka oraz z kolei związek kłobuków z kołbieniem – wróżbą.

Swątlnica
BOGINI KTÓREJ NIE MA – OSIEMDZIESIĄTA DZIEWIĄTA



SWĄTLNICA - z TWERU SWĄTA (z rodu Sołów i Rodów) - Poczwórkroć zrodzona córka Dażboga i Rodżany

Wszystkie kątyny są zgodne co do tego, że Swątlnica nosiła miana: Swątbody-Swawoli, Starzęśli-Strzęśli, Swątolicej-Swątlicy i Imieli-Jumali. Godzą się także, że raz jedna, raz druga duszyczka Swątlnicy uwięzionej na Wierchu Weli, jest stamtąd wypuszczana. Dzieje się tak dwa razy do roku. Wołchwowie z Jełowszcziny, a za nimi większość kapiszt Wschodu widzi w niej świeże, Bodre Światło Boga Bogów - Bożą Krówkę. Zgadzają się też, że dwa razy do roku jest ona od nowa rodzona przez Rodżanę, która ukrywa Bodre Światło pod językiem, albo w fałdach swych sukien, i dwa razy do roku jest ścigana w Dzikich Łowach przez zastępy rozjuszonych bogów, którym wszystkim zalazła za skórę. Są też zgodne, że jako Boża Krówka powtarza poczwórny krąg zaklętych przemian rosnąc i przybierając postać czterech świętych zwierząt: Biedronki, Orła, Białej Krowy i Czarnego Byka. Nosi tytuł Pani Swobody, Pani Woli, Władczyni Wolności, Wielkiej Swawolnicy. Jej liczbą jest 26, nie posiada czerty, bo nie jest osobnego rodu.

Postacie-wcielenia (równe miana): Swątboda-Swawola, Starzęśla-Strzęśla, Swątolica-Swątlica i Imiela-Jumala.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Swątwola

Zajmowany krag: Krąg Kręgów

funkcja (zakres działania):koło przemian, kierat roku, wieczyste wcielanie i przemiana

ród:Światłonicze – Sołowie – Rodowie, córka Dażboga i Rodżany

przynależność: Twer Swąta

główny przybytek (miejsce przebywania):Kłódź na Wierchu Weli ( w postaci wcielonej w Swąta) i Łąki Welańskie (w postaciach wedrika-biedronki białej z czarnymi lub czerwonymi kropkami, czarnej z czerwonymi kropkami, czerwonej z czarnymi kropkami, orła białego, czerwonego i czarnego, Białej Krowy, Czerwonej Krowy i Czarnego Byka

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Czarnoczerwony Czarowny Płaszcz Gwieździsty

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): -

Członkowie rodu: Swąt

Atrybuty

żywe:biedronka

kamienne: -

metalowe:-

rzeczowe:hubka-chapka i krzemień

maści (barwy):-

czerty i rezy (liczby): - lub 89

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity):

Wieńce i ofiary:

Obrzędowy wypiek:

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Swątlnica nosiła miana: Swątbody, Swawoli, Swątwoli, Swobody, również Starzęśli, Strzęśli, Skrzęśli, Skreśli, i Swątolicej, Swątlicy, Swadelnicy, Swędłolicej, Sweticy, a także Imieli, Jimieli, Omeli, Imeły. Cztery ostatnie nazwania są równocześnie określeniami jemioły – pasożytniczego krzewu o znanych obrzędowych i czarownych właściwościach, porastającego korony drzew. Jemioła odgrywała bardzo wielką rolę w Święcie Narodzin Światła, czyli w Godach (zimowym Górowaniu Ciemności), kiedy rodzi się świeże, młode – Bodre Światło, pozwalające światu toczyć się dalej i po zimowym uśmierceniu odradzać się ku nowej wegetacji wiosennej oraz nowemu rokowi-godowi. Jemioła, jako atrybut świąt grudniowych Bożego Narodzenia, przetrwała do dzisiaj w obrzędach bożonarodzeniowych. Obrzęd z jej użyciem był znany zarówno Celtom, Rzymianom, Germanom, jak i Słowianom i jest dzisiaj powszechny w krajach o kulturze europejskiej. Zachowały się zapisy dotyczące obrzędów celtyckich związanych z tym Świętym krzewem – symbolem bogini Światła. Kapłani-Druidzi ścinali jemiołę złotym sierpem z dębów w ten sposób, by spadając z drzewa nie dotknęła ziemi. Spadającą łapano na lniane prześcieradłaa. Jej owoce miały czarowną moc, a dwoistość jagód i liści nawiązywała do podwójności boskich par Żywiołów i Mocy i daru wzmożonej płodności – sporub. Z tradycji słowiańskiej znany jest zarówno biały lniany czechół -obrzędowe prześcieradło wieszane u sufiu, pod którym ukrywano jemiołę i całowano się (echo obrzędowych orgii związanych z tym dniem), jak i używany przez wołchwów, znachorów i czarowników specjalny sierp do ścinania czarownych roślinc.
Bliskie związki wierzeń Celtów i Słowian są potwierdzone przez naukę, a ich źródłem było długotrwałe wspólne zajmowanie tych samych terenów i mieszanie się plemion celtyckich i słowiańskich w wielu miejscach [np. Śląsk, Nadłabie, Załabie, Alpy, Czechy, Słowacja, Wiślania (Wiseland), Ziemica Naddunajska. Istnieją zarówno bogowie o wspólnym celtycko-słowiańskim rodowodzie [Smertulos -Śmierć, Rosmerta – Mor, Morena – Marzanna, Cernnunos – Czarnogłów, Dis – Dyj, Belenus – Bel (Belbuk, Białobóg), Nox – Nyja, Bod – Boda, Essus – Jesse, Trigaranos – Trzygław, Divona – Diw, Danann – Dziewanna, Maja – Maja (Gaj-Ruja), Rudianos - Rod i inni]d, jak i przedmioty otaczane tą samą czcią (między innymi jemioła) czy obrzędy o wspólnych korzeniach (na przykład zwyczaje godowe – dziś noworoczne, związane z zapustami i narodzinami Nowego Światła). Mit odtworzony powyżej w jednej swej części (związanej z odradzaniem się Swątlnicy), przetrwał tylko we fragmentach podań, bardzo drobnych strzępkach, zwłaszcza na słowiańskim Połabiue. Cały obrządek związany z jemiołą jest bezpośrednim odblaskiem mitu, który ponadto odbija się wyraziście w etymologicznych powiązaniach słowiańskich nazw ludowych jemioły, opowieściach o niej i w pojęciach – swobody, swojej woli, wolności i ich związkach znaczeniowych dających się spleść z mitem. Podanie to łączy się w całość z kompleksem opowieści o Diwie-Ładziwie na szczycie Drzewa, Wojnie o Krąg, opowieści o Ładzie Kołacie i jego wozie zaprzężonym w skrzyste niedźwiedzice, a wreszcie, z kręgiem opowieści o Dzikich Łowach, Wielkich Bitwach i Narodzinach Bodrego Światła.
Część obrzędów przetrwała również w Czechach i na Słowacji w świętach przypisanych bogini Perchcie - Przepigole (Plątwie).
Jemioła to w narzeczach polskich jemioło, jemiało, miele, w cerkiewnosłowiańskim imeła, w ruskim omjeła, w czeskim omeli, jmeli, w słowackim meli, w serbskim imela, w łużyckim jemjelina. Słowo zawiera znaczenia odnoszące się do wydarzenia z mitu – pojmania Starzęśli – jąć, pojmać, imać. Wiąże się także z takimi wyrazami jak: miotła, mleć, mieć, imię i małyf. Wszystko to określa boginię jako małoduszną (małą), mielącą ozorem, pojmaną, o zapomnianym, zakazanym imieniu. Jagody i kora jemioły od niepamiętnych czasów służyły do wyrobu ptasiego lepu. Krzew Jemioły znajduje się pod opieką Ładów. Krzew i Boża Krówka (Czarna i Czerwona) są jedynymi żywymi wizerunkami bogini (jej przedmiotowymi przejawami) na Ziemi.
W pozostałych imionach pobrzmiewa przede wszystkim człon swęt, wynikający z jej pochodzenia od Swąta lub Dażboga – Pana Światła, a także opisujący ją jako boginię świetlistą, gorejącą, tę która weszła w Kłódź, bądź świętującą (Swątlnica wiecznie świętowała, nie wykonywała żadnych robót nakazanych przez Boga Bogów). W części imion występuje wyraz swat (swatać – wydawać za mąż). Końcówki jej mian zawierają człon -dlnica, -delnica, -lnica, -tlica, -licag. Nawiązują one do dzielenia i dawania – jako że jest to bogini dająca Nowe Światło każdego roku i dzieląca je między bogów oraz ludzi, udzielająca go ludom Ziemi. Nawiązują także do jej pięknego lica i do tlić się – żarzyć, płonąć ogniem. W końcówce -lnica słychać wyraźne nawiązanie do lenić się – czyli być leniwym (Swątlnica niczego nie chciała robić) oraz lenić się – zrzucać skórę (co nawiązuje do jej wielokrotnych narodzin i przekształceń postaci). Warto dodać, że len był materiałem na czechoły – święte obrusy. Swiędłolica to przydomek odwołujący się do znanego z mitu przekształcenia bogini w zwiędłą staruchę – Starzęślę. Końcówki -boda i -wola nawiązują, w połączeniu z pierwszym członem swa do poczucia wolności i wyłącznie swojo-własności (swego ciała, bytu-bodu i ducha-woli). Wreszcie cztery ostatnie nazwy Strzęśla i Starzęśla oraz Skrzęśla i Skreślah, nawiązują do skrzyć się, skryć się, strzelać, strząsać, a także do pojęcia starości. Oznaczają w połączeniu z końcówką -śla boginię ślącą skrę światła, ścielącą światłu drogę, jednocześnie strzęsioną (z Drzewa Drzew, z fałd sukien Rodżany), a także skrytą w Kresie Sołu (Skreśla, Skrześla), czy wreszcie skreśloną z wykazu boskich imion, skreśloną z Kręgu i Pocztu Bogów. Końcówka -rzęśla nawiązuje do rzęsistości – obfitości (jaką poprzez dar światła zsyła ta bogini na Ziemię). Starzęśla to druga, dobrze znana ludowi polskiemu, nazwa jemioły. Połabianie i Łużyczanie zwali ową boginię Sweticei.

Bodre Światło Boga Bogów, czyli Boża Krówka to postać związana wyłącznie z odradzaniem się boskiej Skry Światła Świata. Bodre Światło rodzi się dwukrotnie w czasie roku (20-26 grudnia Jasne Bodre Światło – Biała Boża Krówka i 20-26 czerwca Ciemne Bodre Światło – Czarna Boża Krówka). Oba te „światła” (obydwie postacie Swątlnicy) uosabia biedronka (biała, czarna lub czerwona). Po narodzinach następują Dzikie Łowy zmierzające do upolowania i zabicia świeżego Światła-Jasności albo Światła-Ciemności. Dalsze wydarzenia opowiada dokładnie mit o Dzikich Łowach i Wielkich Bitwach. Młode Światło w ciągu roku wzrasta, osiągając po trzech miesiącach postać Orła, a po dalszych trzech Skrzystej Krowy lub Skrzystego Byka. Po osiągnięciu dojrzałej postaci Czarny Byk (lub Biała Krowa) obumiera – pomniejsza się, przechodząc przez stan Orła, do całkowitego zaniku i narodzin jako Boża Krówka – Bedrik. We wszystkich krajach Słowian Boża Krówka ma identyczne miana kojarzące ją ze słońcem, światłem lub bydełkiem bożym. Jej miano wywodzi się z rdzenia bud zachowanego w ruskim budr (bidr, bodryj) – krzepki, chętny, mocnego ducha, serbskie bodr – żwawy, litewskie budrus – czujny, świeży. Rdzeń bud tworzy takie ciągi wyrazów, jak: byt, być, budować, buda – dom, bud – zwykły, budzić, bdyna (bdit) – czuwać, blusti (bludą) – uważać, spostrzegać, indyjskie bodhati – czuwa, uważa, uznaje, awestyjskie boudajti – czujea. Jest to pień olbrzymiego znaczenia, z którego najwięcej ocalało na Rusi. Wszystkie znaczenia, jak i ocalałe obrzędy wiążą się z Bożą Krówką. Istyjskie mity potwierdzają, pierwotny kształt opowieści.

Boża Krówka, Boża Owieczka, Słonyszko, Bedrik, Biedronka to w różnych krajach Słowian nazwy tego samego zjawiska: owada będącego ucieleśnieniem młodego, świeżego Światła – pierwszego, jarzęcego Światła Bodrego. Jego narodziny rozpoczynają okres wydłużania się dnia, czas upadku Ciemnościa. Większość Sławów używa określenia Boża Krówka i Bedrik-Biedronka. Czesi, Serbowie i Chorwaci nazywają owada Bożą Owieczką, a Łużyczanie Bożym Słoneczkiem. ukraińcy poza nazwą Soneczko używają określenia Bedrik. Nazwę Biedronka wywodzi się od beran (baran), czyli bydełko (owca) boża. Baran u wszystkich Ariów jest przedstawieniem światła słonecznegob. Określenie to zawiera znaczenia takie jak: wgłębienie, stok, biera – los, brać, bodryj (ros.) – krzepki, silnego ducha, chętny, bodry (serb.) –żwawy, budrus (litew.) – czujny, świeży. Wywodzi się je więc także z rdzenia bud tworzącego takie słowa, jak budzić, budowacc. Słowo bodry – krzepki jest jednocześnie odwróceniem wyrazu dobry. Nawiązuje także do barwy białej i określenia biały – wielki, świecący (sanskryckie bhati). Takie nawiązanie prowadzi z kolei także do odmiennego kręgu znaczeń: biel (bielawa) – bagno, błoto i bajać – mówić, opowiadać oraz baj – mit, bajorek itp.d. Znana jest także inna nazwa Bożej Krówki – Wiedrzenica, która wiąże ją z boginią Pogodą. Litwini używają nazwy Dievo Karwyte (Boża Krówka). W sanskrycie spotyka się okreś1enie Indragopa, czyli Bydło Indry. Pokazuje to jeszcze jeden z licznych związków słowiańsko-indyjskich

Następnego dnia zasiadano w kręgu wokół Snopa-Kolędy (Macicy – Kłódzi, mającej symbolizować prawdziwą Kłódź Swąta, z której odradza się Swet-lnica, Boża Krówka). Tu odbywało się ciche, milczące oczekiwanie do wieczora, aż do chwili, gdy na niebie pokazywała się pierwsza gwiazda, owo Światło (Iskra Swąta). Widziano w niej obraz pierworodnej iskry – zaczynu istnienia (Skry Światła – Swetu, Skry Świata – Swetu, Skry Świętej – Swąta, Skry Świtu – Swiłtej). Niepojawienie się owej gwiazdy oznaczałoby koniec świata, zapowiadałoby niechybne zwycięstwo Sił Ciemności w mającej się rozpocząć nocnej bitwie, prorokowałoby nadejście nocy, która nigdy się nie skończy.



Głąb-Powłoka

ze Światłoniczy

Powłoka-Niebło, Głębia-Gołuba, Głębia-Powłoka


Postacie-wcielenia (równe miana): Niebyła, Głąbia-Mać, Gołuba Macica, Matka Strąprza


Inne nazwania jej osoby (przydomki): Niebo Głębokie, Najgłębsze Niebo-Głąb, Dalina – Niebo Dalekie, Otchłania, Matka Bram, Mać Bram, Bramana


Zajmowany krag: Krąg Kręgów – Zamieniona w Niebo – z włosami Nicy tworzy Powłokę – Niebo Najgłębsze i Niebo Głębokie

funkcja (zakres działania): Powłoka Nieba, Opiekunka Nieba Dalekiego (Dali) i Nieba Głębokiego (Głębi)

ród: Światłonicze

pochodzenie: od Swata i Nicy (z wód po jajach Zniczów i włosów Nicy)

przynależność: Twer Swąta

główny przybytek (miejsce przebywania): Bramy Bram w Najdalszym Niebie, w Otchłani

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Warkosa - Czarny Warkocz Przestroni

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Światłogońce

Członkowie rodu: Światłonicze-Pierwbogowie (Nica, Znicze, Strąpsza-Wspóra) oraz Kirowie

Atrybuty: -

Wieńce i ofiary:

Obrzędowy wypiek:

Wizerunki:


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Najgłębsze Niebo – zostało w końcu nazwane Niebem Najdalszym, czyli Dalą. Niebło-Niebo – stało się określeniem Całego Nieba, czyli wszystkich Niebiosów. W trakcie Działów wykształciły się Cztery Niebiosy, które poświatło Światowitowe złączyło niczym lity most w jedno Niebo. Te Cztery Nieba-Niebiosy to: Niebo Dalekie – Dal, czyli Powłoka, Niebo Głębokie – Głąb (Czeluść), Niebo Wysokie, czyli Ciemń i Niebo Bliskie (albo Niskie), zwane Niebem Dażbogów albo Żywiołów. O Niebie Wysokim mówi się czasami, że jest Niebem Kamiennym, i nazywa się je Kopułą Niebieską. Jest to Niebo Simów, ale w istocie podanie mówi o kopulacji Sima, Kupały i Perperuny. Niebo Głębokie jest Niebem Kirów, Dalekie zaś Niebem Umorów lub może Nicy, jako że tam trzyma ona wetknięte w gniazda swe paluchy, i jest ono utkane z jej włosów. Stosuje się także wśród niektórych Słowian dla nazwania Nieba Wysokiego lub Niskiego (zależnie od ziemicy i pamięci prastarego wzoru) miano Sklepienia Niebieskiego. Jedni prawią, że jest ono wykute z żelaza przez Swaroga i oddane Dażbogom, inni że z Kamienia przez Sima w darze dla Matki Ziemi, by się nim okryła.
Wyraz niebło ma kształt analogiczny jak webło, symboliczna roślina-atrybut bogini Wądy (morski wodorost – tasiemnica). Webło – „włosy wodne”, niebło – „włosy Nicy-niebytu”.

Strąprza-Wspóra

Światłonicze


Postacie-wcielenia (równe miana): Jasna-Stronpora, Opióra

Inne nazwania jej osoby (przydomki): Głąb – identyfikowana z Głębią podobnie jak Białoboga, albo uznawana za niebyłą jak Niebyła-Głąb – a jedynie za cząstkę Swata - Wspór


Zajmowany krag: Krąg Kręgów, zamieniona w Kirów i Światłogońce na skutek rozerwania

funkcja (zakres działania): jaskrawe, strzeliste, żywe, ład, ugodzenie, strony, kiry, runy, pory, wity

ród: Światłonicze - Pierwbogowie
pochodzenie: córka Swąta – utoczona z istu Swąta i żarzącej materii Kłódzi

przynależność: Twer Swąta

główny przybytek (miejsce przebywania): Niebo Dalekie, Niebo Głębokie, Niebo Najgłębsze-Powłoka, Wierch Weli


Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Strąprza – Stronpora – Wspóra – Opióra – Jasna – przeciwieństwo Głąbi – Głębi – Goluby – Gołubi (Czeluści), druga córka Światłoświata. Jej miano mieści w sobie cały krąg znaczeń uzewnętrznionych w micie o niej jako Matce Kirów – strona, pora, wspierająca, opora, opoka, pióro (pir – rdzeń także takich znaczeń, jak np. piorun), przeć, strzęp, strop, trop, tron.


Nica



Postacie-wcielenia (równe miana): Niebyta, Niebyła, Niebuła

Inne nazwania jego osoby (przydomki): -


Zajmowany krag: -

funkcja (zakres działania): obejmuje nicość i bezistność

ród: Pierwbogowie-Światłonicze

przynależność: Twer Swąta

główny przybytek (miejsce przebywania): poza Wszech Światem i w jego nielicznych głebinach

narzędzia czarowne - oznaki władzy: -

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): -

Członkowie rodu: Strasze

Atrybuty -

Nica (córka Pierwnicy-Niebuły Niebyły, Niebyty i Swąta lub tylko Swąta)



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

-

Co oznacza, że nic tylko nic znaczy i nic więcej. A nice – to także odwrotna strona materii świata, i odwrotna strona czegoś.


Znicze

Pierwbogowie


Postacie-wcielenia (równe miana): Znicze, Ubogowie, Umory

Inne nazwania osoby (przydomki): Umory Strasze, Upadli Bogowie, Orły Strasze, Orły Welańskie


Zajmowany krag: Krąg Kręgów

funkcja (zakres działania): Noszenie dusz – zmarłych i nowonarodzonych, bogów i rzeczy między Welą, Ziemią a Niebem. Nie wolno im tkną Ziemi ni Weli stopą. Wypoczywają w gniazdach-gwiazdach Kirów gdy odwiedzają swoją matkę Nicę

ród: Pierwbogowie - Znicze

pochodzenie: synowie Swąta i Nicy

główność: w postaci Straszów – jedno- lub dwugłowe, dawniej przed upadkiem czterogłowe

przynależność: Twer Swąta

główny przybytek (miejsce przebywania): Niebo Niskie, Niebo Wysokie, Niebo Głębokie, Niebo Dalekie

narzędzia czarowne - oznaki władzy: -

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): -

Członkowie rodu: Wiłchmur, Swarłat, Chorłyskot, Czernobił i Porewiłt; wszyscy oni mieli panować nad Wysokim Działem, zalążkiem Niebios. Drugich pięciu to byli: Siemargł, Miłrod, Zielwodzieł, Wełdomarz (Wełtomar) i Prowdołd – ci mieli panować nad Niskim Działem, zalążkiem Ziemi i Podziemia.

W postaci Straszów noszą imiona: Chorłyskota zwą dziś Tugarinem, Wiłchmura Sołowiejem-Rzepiórem, Swarłada Rarogiem, Siemargła Senmurgiem, Porewiłta Ponurtem, Zelwodzieła Dziwolągiem, Prowgołda Rochwistem lub Rohatyniem, Czernobiła Biełozórem, Wełtomarza zaś Krogulcem-Skruchtem17.


Atrybuty -

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Znicze – zrodzeni z Nicy, z niczego, synowie Nicy zarazem ogniści, świetliści, płonący, skrzyści. Znieceni i zrodzeni w niecy. Także znikający (niknut, sniknut) i niecni, czyli niecnotliwi. Wielość i jakość znaczeń odpowiadających mitologicznej roli pierworodnych synów Boga Bogów Swąta gruntuje tę właśnie nazwę jako właściwą dla owego rodu. Święty, wiecznie płonący ogień w kątynach litewskich, np. w Romowem, nazywano zniczą, każdy święty ogień określano wśród Słowian tą właśnie nazwą. Znicze zostali zamienieni w Gwiazdy, a następnie, ułaskawieni, stali się Umorami-Straszami, skrzydlatymi (skrzystymi) przewoźnikami dusz zmarłych między Ziemią a Welą.
Kapłani-opiekunowie ognia nazywali się Znicziusami. Miano to w pełni przechowali Istowie-Bałtowie.


Post został pochwalony 0 razy

Ostatnio zmieniony przez wiedzimir dnia Pią 21:40, 27 Cze 2008, w całości zmieniany 1 raz
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 21:44, 27 Cze 2008 Powrót do góry

DZIĘGLECzarnogłów (Światłość, Praoćc)
Postacie-wcielenia (równe miana): Czarnobóg, Czarny Bog, Hładolej-Głodolej



Inne nazwania jego osoby (przydomki): Światłość, Praoćc, Łuk Świata, Łysk-Łuna Świata, Łódź-Łuda Świata, Łowca Świata, Boski Bliźniak, Trzygłów, Trigław, Zcernoboh, Hład-Gład

Zajmowany krag: Działowie – Środkowy Krąg Najwyższego Trójkręgu, Drugi Krąg

główność: trzygłowy

funkcja (zakres działania): działy Pierwni – dział związany z pojęciami: świetliste, jaskrzące, połyskliwe, twarde, silne, dzikie, myślące, krwiożercze, suche, ostre, zabójcze

ród: Dzielce, Dzięgle, Dzielni (Kaukowie, Alkowie)

pochodzenie: Dzięgle są bliźniakami, dziećmi Swąta, Czarnogłów jest jego synem Światłością powstałą w wyniku oddzielenia świetlistności Swąta od jego ciemni-otchłani

przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa

główny przybytek (miejsce przebywania): jego własny trzem w górach Czarnobielskich na Weli , nieopodal Rzeki Rzek i Zagonu-Ugoru Kauków

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Włócznia, Bęben, Topór, Siodło

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Ażdahy-Spętowie (Użduchy-Wężotchy).
Ażdachy dzielą się na Smoki i Żmije. Narodziły się ze skorup po jajach Zniczów, a więc ich ojcem jest Swąt a matką Nica. Pomocnikami Czarnogłowa są ciężkie Smoki.

Znaczenia imion pomocników:

Ażdah- uzeł
Ażdaha – uz-duch – spętany duch, użgur, oczkur – powróz z pętlą do chwytania bydła, uzda - wędzidło, użdach – dosłownie wieżący duchy i więzień ducha a też wężeń ducha lub zwieńczenie ducha, powróz – sznur do pętania, powrósło – wiązanie, uzeł (węzeł) – cerk. (w)ązł, serb. uzao, czes. uzel, małorus. (w)uzoł – węzeł, prasł. wąz – wstęga, skąd także wąż, wąs, wstęga, jak również więź, uwięzienie, uwięźnięcie, więzić, związek. Pojęcie wężowości jest zbieżne z obrazem Ażdahów-Żmijów.

Dach, dech, duch
Oddech, tchnienie,oddychać, odetchnąć, tchnąć i tknąć, duch, dusza, duszny, dyszeć (dychać) – najpierwotniejsze znaczenia na określenie żywego tworu i życia oraz oznak życia i siły noszącej żywot, dach – zwieńczenie, przykrycie


Członkowie rodu: Czarnogłów, Białoboga

Członkowie rodziny:Ażdachy-Użduchy-Spętowie ( Żmije-Żnuje i Smoki)

Atrybuty

żywe: Dąb, Skrzyp, Czarny Ogier, Kruk, Czarna Kura i Kogut, z owadów Szerszeń,

kamienie: twarde

minerały: mocne

rzeczy: Dzień i Jasność, Zimność i Gorąco, Wsze Rzeczy Twarde i Ostre, Wsze Rzeczy Jaskrawe i Błyszczące, Części Drzew i Roślin stanowiące jądro, ale puste - Pestka (Orzech), łupina

pora: połowa roku od września do marca

maści (barwy): czarna

czerty i rezy (liczby): przynależy mu połowa czert - Nieparzyste, (szczególnie 9),
liczba-reza 27

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity-wici): Taja Cz i gramota cz

Niwa: Czarnogóry na Wierchu

Wieńce i ofiary: Czarna Malwa,

Obrzędowy wypiek: proswiet (ciemny bochen [bogen]– razowy)



Wizerunki:





Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Czar
Człon car lub czar wiąże się z takimi magicznymi wyrazami, jak czar, czarować, czara, car – władca (wyraz o rzekomym rodowodzie scyto-irańskim, być może po prostu indoeuropejski), czarati – czarować, mówić, czynić. Także kar w takich słowach, jak karać, karzyć – mówić, łajać, kara – jednokolny wóz (np. wózek kultowy), kary – czarny i czarny czy karmin – barwa czerwona, i czerwień – czerw (kerw-krew). Istnieje wymienność w wymowie rdzenia kar z car i car (czar) oraz oboczność ker, cer, cer (czer) i z innymi samogłoskami, a także wymienność kar-kra (np. kark-krak, karzyć-krzyczeć, itp.) czy wymienność kar = char. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na słowo chrobry (ros. chorobryj) – srogi, dzielny, ostry, twardy. Tak samo staroindyjskie khar znaczy ostry, twardy. Widać tu jasno więź między znaczeniami chrobry-chorwat-kharwat.

Dział
Dział – działanie, dzielenie, dzieło, działo, dzieje, dziać (nadziewać), dziać się - wydarzać się, dziełać – czynić, robić, dzieło – rzecz wykonana, czyn, dział – część,udział – część całości, dziedzina – obszar, spadek, dziedzic – następca. Także dzielny – podzielony, dzielący się i dzielny – odważny. Bliski związek z takimi znaczeniami wywodzącymi się z tego samego indoeuropejskiego rdzenia diews - pierwotne miano boga-władcy diewas (łac. deus), ale właściwie dzielący, działający (dziewający), jak: dziw (deus) – dziwny, niepowtarzalny, cudowny, święty, jasny, dziw – dziki, dziewiczy – żeński, czysty, dawać – dać, dziecko, dziad, dzida, dzięki (dziękować), wdzięk i wdzięczność, dziękczynienie. Te wszystkie bliskie, ważne znaczenia świadczą o wierzeniowym przypisaniu i prapochodzeniu (przyrodzeniu) słowa.
Dzięgiel (arcydzięgiel litwor – archangelika) to anielska, święta roślina. Działowie, Dzięgle, czyli inaczej Kaukowie-Alkowie – Dzielni- dzielący, waleczni

Kauk
Słowo kauk ma w językach bałto-słowiańskich znaczenia: dzielny, potężny, dzielący, uderzający, kawęczący, wyjący, mocny, wielki, wysoki (gockie hauk), pięść (rosyjskie kuks), maczuga (litewskie kuka). W języku polskim przechowane w formie kuks – bolesne uderzenie. Od miana Kauków-Auków-Ałków-Alków można wywieść poprzez wierzenia takie nazwy, jak Kaukaz (Wschodnie Góry Kauków – Góry Białoboże) oraz Alpy (Zachodnie Góry Alków-Ałków – Góry Czarnogłowe), a także nazwy Czarnogóra, Czarna Ruś, Carodunon, Czarny Las, Karpaty, Karkonosze.
Wśród Macedończyków bogini Atena miała przydomek Alci Demos. Z indoeuropejskiego rdzenia (s)kal wywodzi się ciąg znaczeń, takich jak: skała, skalisty, skale, skałuba (co oznacza zarówno skałę, jak i rozpadlinę, szczelinę), skola – muszla, i równocześnie kał, kalać (błoto, bagno, kał, kałuża). Jest to znamienne rozdwojenie znaczeń z jednego pnia, odpowiadające treści podania o rozdarciu Buły i rozdziałowi na dwoje przeciwstawnych bogów Działu.
Łacińskie albus znaczy biały. Stąd na przykład nazwy rzeki Łaby (Alba), czy Alp (gór okrytych bielą śniegu). Na Rusi mamy znów rzekę Kalkę, a w Polsce znane starożytne miasto Kalisz.



Białoboga
(Głąb-Goluba, Ciemń, Pramać)




Postacie-wcielenia (równe miana): Bel, Belbog-Belbuk, Świcz


Inne nazwania jego osoby (przydomki): Głąb – Gołuba, Belbóg-Gołuba, Ciemń-Otchłań, Łoże Świata, Łono Świata, Ławica Świata, Łęka-Ługa Świata, Boski Bliźniak, Trzygłów, Trigław

Zajmowany krag: Działowie – Środkowy Najwyższego Trójkręgu – Drugi Krąg

główność: trzygłowy

funkcja (zakres działania): działy Pierwni – dział związany z pojęciami: miękkie, łagodne, ciemne, czujące, uładzone, krągłe, lepkie, krwiotwórcze, życiodajne

ród: Dzielce, Dzięgle, Dzielni (Kaukowie, Alkowie)

pochodzenie: Dzięgle są bliźniakami, dziećmi Swąta, Białoboga jest jego córką Ciemnią-Otchłanią powstałą w wyniku oddzielenia jego ciemni od świetlistności

przynależność: Twer Swąta, Trzem Białobogi

główny przybytek (miejsce przebywania): jej własny trzem w górach Czarnobielskich na Weli, nieopodal rzeki Rzek i Zagonu Kauków

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Dzban, Przetak, Kądziel, Motek

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Ażdahy-Spętowie (Użduchy-Wężotchy) – Żmije-Żnuje

Członkowie rodu: Białoboga, Czarnogłów

Członkowie rodziny: Ażdahy-Spętowie (Użduchy-Wężotchy) – Żmije-Żnuje i Smoki

Atrybuty:

żywe: Lipa, Arcydzięgiel Litwor, Mech, Biała Klacz, Trzmiel, Łabędź, Biała Kura i Kogut

kamienie: miękkie

minerały: słabe

rzecz: Wszystko co Ciepłe i Wilgotne, Noc i Ciemność, z każdego Drzewa i Rośliny miękki Kiełek oraz każde Jądro – Ziarno i Nasiono, Wsze Rzeczy Miękkie, Wszystko co Słabe,

pory: połowa roku od marca do września

Niwa: Białogóry na Wierchu

maści (barwy): Biała

czerty i rezy (liczby): połowa Czert Parzyste (a szczególnie 7) , Liczba 25

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity): Taja B oraz Gramota a

Wieńce i ofiary: Konwalia

Obrzędowy wypiek: proswiety (jasne, z białej mąki)


Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

bog
Drugi człon -bóg jest wywodzony z indyjskiego bagha – szczęście, pomyślność, udział, perskiego baga – gdzie oznacza identycznie jak u Słowian boga - pana udzielcę.
Słowo bog, oprócz pojęć: pan udzielca, władca, szczęście, oznacza także pojęcia bogactwa i pomyślności.

Biały-bolszy
Biały oznacza wielki, większy, np. boleje (rus.) – większe, Bolek, Bolko – Wielki, Bolesław – Wielsław i odwrotnie: Wielkopolska to Białopolska, Wielka Charwacja to Białochorwacja, Biała Serbia to Wielkoserbia, Białogóra (na Łużycach) to Wielkogóra itp. Stąd bolszy- wielki oraz imię Bolesław – Wielkiej Sławy, bolejszy – większy. Dziwi związek tego rdzenia z ból, boleść – cierpienie (może bardzo archaicznie jako zadawane przez większego i silniejszego?).


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 21:47, 27 Cze 2008 Powrót do góry

KIROWIE
JARUNA-JARYŁO

Postacie-wcielenia (równe miana): German-Germeruda, Jarowit, Kukavec-Kukier

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Jarowita, Kukierica, Kukavica, Kurent-Kirent

Zajmowany krag: Krąg Stronporów, Trzeci Krąg Najwyższego Kręgu, Ostatni Krąg Wewnętrzny, Najniższy Krąg Najwyższego Kręgu (na Kirach zamyka się Krąg Wewnętrzny tworzony przez Siedmiu Bogów Najwyższego Działu [czerta 7], Krąg Wewnętrzny tworzy Trójca: Swąt - Bóg Bogów, Dzięgle i Kirowie).

funkcja (zakres działania): wszystko w kirze i przestroni oraz runie orzym - jarunnym – czyli wostocznym. Pory, strony, kiry, runy, wity (czas i przestrzeń, rozwój), Głębia i wsze byty rozciągnięte w porze i kirze

Kirowie (Godowie [Godagowie], Strąprzyce, Kunicze)

pochodzenie: Kirowie są dziećmi Swąta i Wspóry-Straprzy lub Swąta i Głąbi-Powłoki

główność: dwugłowy

przynależność: Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Jaruny

główny przybytek (miejsce przebywania): Gniazdo-Gwiazda na Skrajach Świata, u Wostocznego Skraja Dali na Wstoku, gdzie Swąt zmieszał sie z Nicą o Zoraniu świata. Jest to gwiazda Skra Wschodu – Jutra-Jutrzenka. Innym miejscem jego pobytu jest także Tum na Wzgórzach Wozgrzy na Weli

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Mietlica, Palma i Wielkie Złote Jajo.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Światłogońce, Skrowie-Skrajowie (Żar Ptaki, Kunicze) – powstały ze Wspórzy (rozumianej jako resztki macicy Strąprzy-Wspóry lub drzazgi Wspóru Śwąta). Pomocnikami Gaja są Jargońce ( Jarogońce)

Inne miana Światłogońców: Świętogońce (Świętojerki, Świętorujki, Świętojeszki, Świętostromki), Maścińce, Żywogonie, Bożoptaki-Bożoptice, Maslenice-Maślińce

Członkowie rodu: Jesza-Yesse, Jaruna-Jaryło, Ruja-Rajek, Kostroma-Kolada
Członkowie rodziny: Światłogońce

Atrybuty

żywe: Jiwa (Wierzba-Iwa) lub Jarząb, Wyklina, Wyka, i Wieniec z Kaczeńca, jej Zwierz to Biała Krowa, ptak Sikora, i Biała Kura, Owad Mucha.

kamienne: -

metalowe: -

rzeczowe: Kwiat i Liść każdego drzewa i rośliny oraz Wiosna, Przesilenie Marcowe

maści (barwy): Zielona

czerty i rezy (liczby): Czerta 6, Liczba 24

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity): Taja J, Gramota y,

Wieńce i ofiary: Jarząb, Wyklina, Wyka, i Wieniec z Kaczeńca. Ofiary z kwiatów i białych kur.

Obrzędowy wypiek:

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Orzy – to młody, świeży, jarzęcy, orwity, jurny, silny, płonący, gniewny, goniący, nacierający

Jej główne imię nawiązuje do rdzenia orz obecnego w takich słowach, jak: orzeł, orzech, orzyna (jeżyna), orzyć (orać) oraz orz – wierzchowiec. Orzy znaczy szybki, popędliwy, ładny, zwinny, płodny, i przede wszystkim jarzący, błyszczący, jasny, silny. Jest to słowo pochodzące z czasów Wspólnoty, znane wszystkim Ariom (Indoeuropejczykom). U Istów jako nazwa zorzy i imię bogini Zorzy zachowało się bardzo pierwotne miano Ausra. W językach Słowian przetrwało ono w takich słowach, jak: hoży, hyży, jary, orzeł, orać, orzyć i innych. Słowo orewit oznaczało niegdyś popędliwość konia ku klaczy, a zatem siłę płodności. Do dziś huculskie woryk znaczy źrebiec, a wora stado. Trzeba zauważyć, że Polacy do XVI wieku na oznaczenie szybkiego wierzchowca używali słów orz, orzs, ors, hors i źrzebiec. Od tego wyrazu pochodzą również takie nazwy, jak Orawa, Orzew, Worów czy Horyń. Orzyć znaczy poza tym – wywracać, rozcinać, rozpoczynać, rozpędzać, pędzić, gnać, pustoszyć, niszczyć. Rdzeń ten pozostaje w bliskim związku z pojęciami źrzeć – widzieć, przejrzeć, źrały – dojrzały, źrebię – nowonarodzony, źrzeb, źreb – los, zręb – podstawa, wzrok – spojrzenie, wzór – rzecz godna naśladowania, wzierać – spoglądać, wyzierać – wyjawiać się, zórać – jaśnieć, wychylać się, wschodzić, zerkać – obejrzeć, spozierać – patrzeć, zerkało – zwierciadło, lustro odbijające, wzraz – odcisk, odbicie, kształt, podobieństwo, obraz – odbicie, na wyraz – na kształt, na podobieństwo, źrenica dawniej zrzenica i jirzenica – oko. Tu dochodzimy do słowa zór mającego wiele rozgałęzień świadczących o jego prastarym i głębokim znaczeniu magicznym. Oznacza ono przede wszystkim jaśnienie, blask, żar, zarzewie, pożar, ognistość, łunę, co wyraźnie wskazuje na związek z bogami Ognia i Jasnego Nieba. Poprzez bliskość z wyrazami życie, żyć, ożyć, ożywić, jur, jurzyć, jary, jurny wskazuje na związek postaci z bogami Życia (Simami, Rodami, Bożebogami) i płodności (Sporami, Rgłami, Dziewami). Wykazuje także, poprzez wyrazy zrąb, źrzeb, źrebiec, rok i wierg, bliski związek z bogami Bytu i Doli.


GAJ-RUJA



Postacie-wcielenia (równe miana): Gaik-Gajek, Rujewit-Rajek, Maik-Maja

Inne nazwania jego osoby (przydomki):Gaja, Rinvit,

Zajmowany krag: Krąg Stronporów, Trzeci Krąg Najwyższego Kręgu, Ostatni Krąg Wewnętrzny, Najniższy Krąg Najwyższego Kręgu (na Kirach zamyka się Krąg Wewnętrzny tworzony przez Siedmiu Bogów Najwyższego Działu [czerta 7], Krąg Wewnętrzny tworzy Trójca: Swąt - Bóg Bogów, Dzięgle i Kirowie).

funkcja (zakres działania): wszystko w kirze i przestroni oraz runie rujnym – jużnym (południowym). pory, strony, kiry, runy, wity (czas i przestrzeń, rozwój), Głębia i wsze byty rozciągnięte w porze i kirze

ród: Kirowie (Godowie [Godagowie], Strąprzyce, Kunicze)

pochodzenie: Kirowie są dziećmi Swąta i Wspóry-Straprzy lub Swąta i Głąbi-Powłoki

główność: dwugłowy

przynależność: Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Rui

główny przybytek (miejsce przebywania): Gniazdo-Gwiazda na Skrajach Świata, na Jugu Głębi (Nieba Głębokiego), u Jużnego Skraja Dali gdzie nastaje światło najwyższe Światło Półdnia. To gwiazda Skra Południa. Innym miejscem jego pobytu jest także Tum na Wzgórzach Wozgrzy na Weli


narzędzia czarowne - oznaki władzy: Izwit (Grono), Wiecha, Złote Jabłko.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Światłogońce, Skrowie-Skrajowie (Żar Ptaki, Kunicze) – powstały ze Wspórzy (rozumianej jako resztki macicy Strąprzy-Wspóry lub drzazgi Wspóru Śwąta). Pomocnikami Gaja są Rujgońce ( Rujogońce)

Inne miana Światłogońców: Świętogońce (Świętojerki, Świętorujki, Świętojeszki, Świętostromki), Maścińce, Żywogonie, Bożoptaki-Bożoptice, Maslenice-Maślińce

Członkowie rodu: Jesza-Yesse, Jaruna-Jaryło, Ruja-Rajek, Kostroma-Kolada
Członkowie rodziny: Światłogońce

Atrybuty

żywe: Jarząb albo Jawor, Rdest, Malina, Lilia, Biały Byk, Ptak Dudek, i Biały Kogut, Owad Pszczoła

kamienne:-

metalowe: -

rzeczowe: Przesilenie Czerwcowe i Lato, a także Owoc każdego drzewa i rośliny oraz wszelkie owoce

maści (barwy): Żółta

czerty i rezy (liczby): czterta 4, reza 22

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity): Taja G, gramota e

Wieńce i ofiary: Rdest, Lilia, wszelkie owoce i biały kogut, miód, miód pitny

Obrzędowy wypiek: miodownik

Wizerunki:




Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Słowo raj pochodzi ze wspólnego słowiańsko-sarmackiego lub słowiańsko-scytyjskiego okresu, w którym obie kultury przenikały się, a Słowianie czerpali pojęcia związane z wiarą z zasobów plemion będących przodkami dzisiejszych ludów indo-irańskich. Oznacza ono w języku irańskim nie tylko miejsce bytowania zmarłych, ale i las. W gwarach języka polskiego i języku serbskim istnieje słowo rajec w znaczeniu – las. Wyraz raj nawiązuje do pojęcia mnożności – raić, narajać, ruić, roić, rojny, ruja, ruń. Była to kraina obfitości i wieczystego żywota -rująca życie. Te same znaczenia są zawarte w pojęciu Rajca i Wyraju, skąd wyrajają się ptaki i dusze przechodzące do jedności z Bogiem Bogów – Światłem Świata. Warto zwrócić uwagę na magiczny aspekt tego pojęcia w odniesieniu do słowiańskiego określenia świeżości, młodości, siły i nowego życia – jar, jary. Podobnie jak w wypadku pary Wesel –Weles i tutaj zachodzi identyczna odwrotność raj – jar, widoczna również w parze Ruja-Jaruna.

Również nazwa żyta (reż, roż, raża, irża, orża, rugias, rugys, która współcześnie przeszła u Słowian na określenie ryżu, a w języku polskim ocalała w gwarach i ogólnej nazwie rżyska –ścierniska (po ściętym życie) i słowie rżnąć – ciąć, ścinać, dawniej: kosić żyto) ma pochodzić od wspólnych przodków Słowian i Istów (Bałtów). Początkowo nazwa ta była imieniem rolniczych bogów Rgła, Reży, Rogala (Wołosa) i Rgiełca, Rui-Rajka (Rujewita)c, uosobionych wcieleń ziarna 1 sporu.

Od rdzenia rug, rog = roż (przechodzącego w roh, roj – rojny, ruja, roić – ruić, runić – rana) pochodzi między innymi nazwa plemienia Rugianie-Rujanie i nazwa Świętej Wyspy Słowian Rugii-Rui, zwanej też Ranąd, która to nazwa nie bez powodu nawiązuje do określenia najbliższej Bogu Bogów Nawi Welańskiej – Raju.




Tum Jeszy

Jesza-Yesse



Postacie-wcielenia (równe miana): Tausień-Tusień (Tauseń), Jeseń-Jasza, Porewit, Usień-Owsień

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Jesowit, Jesjenowij-Sjenowijta, Jasień-Jasa

Zajmowany krag: Krąg Stronporów, Trzeci Krąg Najwyższego Kręgu, Ostatni Krąg Wewnętrzny, Najniższy Krąg Najwyższego Kręgu (na Kirach zamyka się Krąg Wewnętrzny tworzony przez Siedmiu Bogów Najwyższego Działu [czerta 7], Krąg Wewnętrzny tworzy Trójca: Swąt - Bóg Bogów, Dzięgle i Kirowie).

funkcja (zakres działania): pory, strony, kiry, runy, wity (czas i przestrzeń, rozwój), Głębia i wsze byty rozciągnięte w porze i kirze

ród: Kirowie (Godowie [Godagowie], Strąprzyce, Kunicze)

pochodzenie: Kirowie są dziećmi Swąta i Wspóry-Straprzy lub Swąta i Głąbi-Powłoki

główność: dwugłowy

przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy

główny przybytek (miejsce przebywania): Gniazdo-Gwiazda na Skrajach Świata, na zapadzie Nieba Głębokiego u Zachodnich u Wrót Dali – Dwór Zożar - tam gdzie rodzi się Noc i umiera dzień. To gwiazda Skra Zachodu – Wieczerka. Bywa też w Tumie na Wzgórzach Wozgrzy na Weli

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Wieniec, Kołacz i Snop

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Światłogońce, Skrowie-Skrajowie (Żar Ptaki, Kunicze) – powstały ze Wspórzy (rozumianej jako resztki macicy Strąprzy-Wspóry lub drzazgi Wspóru Śwąta). Pomocnikami Jeszy są Jeszgońce (Jeszogońce)

Inne miana Światłogońców: Świętogońce (Świętojerki, Świętorujki, Świętojeszki, Świętostromki), Maścińce, Żywogonie, Bożoptaki-Bożoptice, Maslenice-Maślińce

Członkowie rodu: Jesza-Yesse, Jaruna-Jaryło, Ruja-Rajek, Kostroma-Kolada
Członkowie rodziny: Światłogońce

Atrybuty

żywe: Drzewo Jesion lub Jawor, Roślina Uczep, Grzyby - szczególnie Borowiki - grzyby prawdziwe, Czyżyk, Czarny Kogut, Czarny Byk i Osa

kamienne: -

minerały: -

rzecz: Przesilenie Wrześniowe, pora Jesień, korzenie wszelkich Drzew i Roślin

pora: Jesień

Niwa (symbol): Zapadnia na Wozhorzu, zarzynek

maści (barwy): Czerwona

czerty i rezy (liczby): Czerta 5, Liczba 23,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity): Taja I, Gramota u

Wieńce i ofiary: Wieniec z Urzetu

Obrzędowy wypiek: kołacz dożynkowy (dożeniec)

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

kir
Kir (kirunek) – kierunek, kształt, Strona i Pora, czyli cztery rodzaje przestrzenno-czasowego ułożenia Świata, bądź cztery Tworzystości-Tendencje Świata.
Kirowie (czyli Stronporowie albo inaczej Godowie) – grupa bogów Drugiego Działu władających czasem, kształtem, kierunkami i przestrzenią (przestronią). Ich władanie, na przykład porami roku, polega nie tylko na panowaniu nad czasem (kir-czas) i przestrzenią (kir-strona) tego okresu roku, lecz i na nadawaniu określonej porze odpowiedniego kiru-kształtu, to jest wyglądu, a także kiru-kierunku (runu) - tego, ku czemu zmierza (runi się, porusza) w przekształceniach dana rzecz i kiru-witu - rodzaju.
Także kir – śmiertelny welon, tkanina żałobna, którą okrywano wszystkie przedmioty w domu zmarłego. Całun – barwy białej – okrywający samo ciało zmarłego jest specjalnym rodzajem owego kiru. Jeszcze w XVI wieku kirem nazywano każdą bogatą tkaninę, także rodzaj szuby futrzanej, zwłaszcza w kolorze białym bądź czerwonym. Z czasem nazwa przeszła na tkaniny gatunku pośledniego o czarnej barwie.
Także kirem nazywa się jedna z Trzech Materii Świata tworząca z pozostałymi Materię Materii – Baję oraz na niej Wzór – Obraz Wszego Istnienia, Każdego Wydarzenia przez całą Wieczność, od Początku do Końca Wszego Swiata.

god
Kapłani z uroczyska Kostromy nad Wielką Rzwą (Wołgą Rwą) mówią nawet, że miano Godów bierze się nie tylko z ich godności, opieki nad porami całego roku-godu i w ogóle nad godzinami-chwilami czasu, ale od ich działania jako łagodzących spory i godzących zwaśnionych.

Daw-dag
Godowie – czyli God–dawowie, God-dagowie – dawcy godu-roku, godności, ale i jaśniejący, pałający, świecący, boscy. Daw – pochodzi od indoeuropejskiego dou – dawać, dawca, jak i wiąże się z dag – palić się, jaśnieć. Związek między dawać a dews (deus) – udzielca, bóg, dawca, jest oczywisty. Człon ten idealnie nadawał się na potrójny symbol, ponieważ zawarł w sobie aż trzy znaczenia: daw-dew – bóg (diews, deus), dawać – darować, darzyć oraz dag – płonąć, jaśnieć.



Tum Kostromy

Kostroma-Kostrub




Postacie-wcielenia (równe miana): Kolada, Maslenica, Kraczun, Pizmar


Inne nazwania jego osoby (przydomki): Ostroma, Kostrubonko, Kolęda, Pizmarz, Pizamar, Chołda-Chłoda


Zajmowany krag: Krąg Stronporów [Krąg Godów], Najniższy Krąg Trójkręgu Najwyższego, Ostatni Krąg Trójkręgu

funkcja (zakres działania): pory, strony, kiry, runy, wity (czas i przestrzeń, rozwój), Głębia i wsze byty rozciągnięte w porze i kirze

ród: Kirowie (Godowie [Godagowie], Strąprzyce, Kunicze)

pochodzenie: Kirowie są dziećmi Swąta i Wspóry-Straprzy lub Swąta i Głąbi-Powłoki

główność: dwugłowy

przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy

główny przybytek (miejsce przebywania): Gniazdo-Gwiazda na Skrajach Świata, na Siewierzy Głąbi u Siewiernych Wrót Skłonu Nieba Dalekiego zwanego Skonem Dali. Tam, gdzie największa Ciemń, Czerń, Cień i Cisza, gdzie Północek, gdzie opodal znajduje się Brama Bram wiodąca w Pierwnicę. Ta gwiazda zwie się Skrą Północy lub Skrą Siewierzy. Innym miejscem jego pobytu jest także Tum na Wzgórzach Wozgrzy na Weli

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Rózga, Czechół i Jemioła

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Światłogońce, Skrowie-Skrajowie (Żar Ptaki, Kunicze) – powstały ze Wspórzy (rozumianej jako resztki macicy Strąprzy-Wspóry lub drzazgi Wspóru Śwąta). Pomocnikami Jeszy są Kostrogońce (Ostrogońce)

Członkowie rodu: Jesza-Yesse, Jaruna-Jaryło, Ruja-Rajek, Kostroma-Kolada
Członkowie rodziny: Światłogońce

Atrybuty

żywe: Jodła, Roślina Ostrzeń, Zioło Ostróżka, Czarna Krowa, Ptak Gil i Czarna Kura, Owad Ćma

kamienie: -

minerały: -

rzeczowe: przynależą mu Gałęzie wszystkich Drzew i Roślin, Przesilenie Grudniowe,

pora: Zima

Niwa (symbol): Niwa Siewierna, Lód

maści (barwy): Szara (Biała)

czerty i rezy (liczby): Czerta 3, Liczba 21

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici) Taja O, Gramota o:

Wieńce i ofiary: Wieniec z Owsa

Obrzędowy wypiek: Baba-Droga (Drożdżówa), Bogen-Bochen, Bohacz

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Gody zwano także Kolędą, jako że były potrójnym świętem bogów Kolesa (Koła Życia, Kręgu Świata, Kręgu Kręgów). Tych trzech bogów, czczonych między 20 a 26 grudnia, to: przychodzący w tym czasie Kolada-Kostrub (czyli inaczej Kostroma-Kostrubonka, zwana też Śmiertnicą, Maslenicą albo Kraczunem), Rod-Kolada (Kułada) oraz sam Łado-Kołata. Niektórzy dodają, jako czwartego, Turupida-Ciosnę (czyli Tura-Kołotę).
Dzień narodzin Bodrego Światła nie był czczony jako rozpoczęcie Nowego Roku, lecz rozpoczęcie nowego Kręgu Przemian, nowego cyklu słonecznego. Było to jedno z najbogatszych w symbole świąt wiary przyrody. Jednocześnie oddawano bowiem cześć Zimie (Kostromie) występującej pod postacią Czarnego Byka, Orła albo Kruka (Kraczuna). Kraczun, postać znana niegdyś całej Słowiańszczyźnie (rosyjskie Koroczun, słowackie Kraczun, bułgarskie Kraczuniec), to krocząca ciemność, zima i śmierć. Białorusini określali go jako ducha zagłady, konwulsji, nagłego skurczu i zapaści, nagłej śmierci, konania. Postać i obrzędy Kraczuna mają związek z pojęciami kręgu, kręcenia się i koła przemiana. Kolędy służyły przebłaganiu i obezwładnieniu ciemności oraz zimy. Poprzez świętą pieśń (modłę) proszono bogów, by przywrócili światło i wzbudzili siły rozrodcze ziemi. Podobnie jak święty tan, zwany kołem, pieśni te toczyły się w nieskończoność naśladując ideę zamkniętego, powtarzalnego i nieskończonego kręgu przyrody.
Nowy cykl, rozpoczynany od narodzin Bodrego Światła (może z biodra Swąta lub z Bodrej Kłódzi?) w dniu górowania ciemności, wiąże się z Koladą.
Kolada (Kolieda, Kolęda, Kulęda)b to określenie oznaczające koło (godu, roku) – zamknięcie starego i rozpoczęcie nowego cyklu, nieskończonego Koła (Koła Wieków). Miano to wiąże się także z kołodą-kłódzią (siedliskiem Swąta), z lędo – puściznami, goliznami, łysymi polami, kolącym charakterem zimy, również w ważny i mocny sposób z ładem – porządkiem, uładzeniem, ułożeniem, a przez to z bogiem Ładem (Lado, Lyado, Łado). Tego dnia Łado puszcza Niebiańskie Koło letnich (lednich) miesięcy w ruch, a ono tocząc się zabija jego zimnego brata Mąda albo Sowiego (według niektórych kącin samego Mora albo Perepułta).
Zwraca uwagę fakt występowania tych samych elementów etymologicznych w obrzędach zimowego i letniego przesilenia. W święcie Kresu (Kupały, Kupaliach), czyli w czasie drugich Dzikich Łowów występują też mityczne symbole, takie jak koła czy kołki (wrzeciona ogniowe). W Kupalia miało miejsce krzesanie świeżego ognia, skakanie przez ogień, rzucanie płonących kół wozu na wodę, a także obrządek polegający na szukaniu w ziemi, u korzeni łopuchów, srebrnych główek Kupały (to echo mitu o odcięciu głowy Kupały i złączeniu jej liściem łopianu z ciałem boga).

Kulada, Kolęda, Kulędzie znaczy także ku lodzie, czyli ku lodowi, śniegowi, ku zimie, ku lednim (lodowym) miesiącom. Między nazwą lednie – lodowe a lednie – letnie występuje jedynie różnica dźwięczności jednego znaku, d=t. Drugie główne święto górowania, letnie, ma tego samego rodzaju nazwę Ku-Upałom (upałającym, czyli gorącym), Ku Upaliom – Kupalia.


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 21:51, 27 Cze 2008 Powrót do góry

ŻYWIOŁY
TYN GRUBÓW (Sporów)

Członkowie rodu:

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Grubów

Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Grusza i Jabłoń, Wół i Krowa, Groch i Grzyby, Stokrotka i Sporysz, Sroka, Żuk Gnojnik i Pszczoła,

kamień: Diament Żółty i Jaspis

minerał: Sól - Kamień Jadalny

rzeczy: Skóra, Futro

maści (barwy): Złotoczerwona (marchwiana),

czerty i rezy (liczby): Czertę 7, Liczbę 7,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taję S, Gramotę n,

Miesiąc Lipień,

Na Weli

Niwa (symbol): Niwa Zaczynu (Bagna)

Tyn: Dwór Złoty

Wieńce i ofiary: Stokrotkę i Groch

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata): prosiniec (pieczywo), rosół (potrawa), rostruchan-roztuchan (napój)

SPOR

Postacie-wcielenia (równe miana): Spor-Tyja, Spor-Darz i Spor-Spór.


Inne nazwania jego osoby (przydomki): Hejdaż - Pan Dostatku i Bogactwa


Zajmowany krag:Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):dawca dostatku i bogactwa pod każdą postacią

ród: Grubowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Wiecznie Sypiący Róg Obfitości

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Koboldy-Kubołkti


Wizerunki:-

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

SPOR to określenie znaczące: duży, większy, rozkrzewiony, wydatny, obfity, ale i oszczędny (w polskim skrzętny). Określenie to ma związek z rdzeniem pry, od którego wywodzą się znaczenia prawy, prosty, prawiący, pierwy (omawiamy te odniesienia przy osobie Prowego i Czstnoty-Pirwy), a także, poprzez per, pir, znaczenia „piorunowe”, „ogniowe”, „świetliste”. Od tego samego rdzenia pochodzi również krąg znaczeń sprośny, proszący, prośny, prosię, prosiniec – wiążący się z indoeuropejskimi bóstwami obfitości. Miano to zawiera również odniesienie do sprys – drąg, promień, które podkreśla męskość bóstwa, oraz do sprychny – zwinny, prędki i sprych – skok.

Spor nosi przydomki (wtórne miana-imiona) Spora-Tyi (Gruba-Chrubacza), Spora-Darza (Hejdaża) i Spora-Spóra.

Przydomek Darz został omówiony przy osobie Dażboga. Pochodzące od niego słowo hejdaż podkreśla nadzwyczajną, niezwykłą obfitość, jaką Spor darzy wybranych, a także jego niebiańskie cechy i pochodzenie (dag – płonąć).

Miano Spór zawiera znaczenie wspór, co podkreśla właściwość wspierania ludzi w przedsięwzięciach przez tego boga i cechy męskie bóstwa. Także wywodzone z indoeuropejskiego rdzenia per (zawartego również w określeniu Peruna czy Prowego i Perepułta) oznacza upór, prę – siłę, zadzierzystość, ostrość (litewskie spirti – wierzgać, niemieckie spornen – wierzgać, sporen – ostrogi, pruskie spartis – siła), opór – zapierać się, opierać się, spierać się. Spór to także sąd i sądzenie (cerkiewne prja, rasprja – spór, proces, sąpir – przeciwnik, pirenja – debata). Oznacza również nacisk, napieranie, rozgrzewanie, rozgorzenie i dosięganie (serbskie dopirati), wzlatywanie, przekraczanie, przebijanie oraz to wszystko, co się wiąże z rdzeniem per w znaczeniu prać – uderzaćb.

Tyja, wymieniony jako bóstwo przez „Statuty gnieźnieńskie” i powtórzony słusznie przez Jana Długosza w jego „Kronice” (wbrew prześmiewkom A. Brucknera), to przydomek zawierający wiele znaczeń wywodzących się z rdzenia tyć, takich jak tować, tuczyć – przychodzić do sił, podrastać, wzbierać, tyć – grubieć (tusza, tucha, tuk), dawać otuchę – przynosić nadzieję, pocieszać (bułg. raztusza – pocieszenie), stuchać – wróżyć, tuszyć – mieć przeczucie, nadzieję, życzenie.

Wszystkie te przydomki określają Spora na tyle, że można pokusić się o opis wyglądu i przyrodzonych cech tego boga. Nie jest on wcale bogiem łagodnym, lecz ostrym, walecznym, napierającym, zadzierzystym. Jest bez wątpienia gruby i wielki, ale przy tym szybki i zwinny. Przynosi czasem nadzieję, a czasem spór-sąd – jest więc kapryśny. Kiedy już jednak obdarzy kogoś powodzeniem i szczęściem, to zawsze bez umiaru. Jest prawy, silny i męski. Jest także sprośny, rozpierający (rubaszny) j tryskający siłami życiowymi, żywotny, życiodajny i szczęśliwy.

SPORZA-ŚRECZA

Postacie-wcielenia (równe miana): Sporza-Śrecza, Sporza-Spiecha i Sporza-Cwetna

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Cetna-Keltna - Pani Powodzenia i Szczęścia, Władczyni Pomyślności

Zajmowany krag:Czwarty Krąg, Krąg Wielkich Żywiołów

funkcja (zakres działania): rządzi szczęśliwymi spotkaniami i wynikającymi z nich sporzącymi działaniami, jest boginią rozmnażającą, powielającą, przynoszącą uśmiech szczęścia. Daje tym którzy są zapobiegliwi, skrzętni, oszczędni.

ród: Grubowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Samonapełniający się Kuferek-Kosz i Ozdoby (Naszyjnik, Kolczyki, Szpile, Bransolety, Opaski i Pierścienie).

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Sporysze.

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Sporza, żona-siostra Spora, czyli Sporynia – to znaczy mnoga, liczna, plenna, mnożna, również sprzyjająca (sprzać – sprzyjać), spożywająca, dająca pożywienie, sprzątająca i skrzętna.

Żona Spora nosi wtórne imiona Sporzy-Śreczy, Sporzy-Cwetny (Cwty-Kwty-Cetny) i Sporzy-Spiechy. Spiecha znaczy pospieszna, szybka, równocześnie znaczy też dojrzewająca oraz dojrzała (rus. spjełyj –dojrzały), dająca powodzenie (dospieć – dojrzewać, spiać – osiągać), przybywająca – to jest zarówno przychodząca, jak i przyrastająca (przyśpiać – przybyć, przyróść), przygotowująca, gotująca (dośpiałe –gotowe do zjedzenia, przygotowane, ugotowane) i sprzyjająca osiąganiu celu (sporzyjać – sprzyjać).

Śrecza to przydomek podkreślający, że bogini ta daje powodzenie i szczęście płynące z dobrego spotkania, czyli od innych ludzi. Słowo śratać znaczyło witać, spotykać, wychodzić ku sobie, znajdować (sure –znachodzić, znajdować), śrecza – szczęśliwe spotkanie, szczęście, pośratać – pozdrowić, błogosławić. Słowo to ma bliski związek z wywodzącymi się z tego samego rdzenia pojęciami serca (srdce, sirdce), serdeczności i środka, a co za tym idzie, środkowego dnia tygodnia (środy – strzedy, sredy – będącej dniem święta bogini szczęścia na Rusi) oraz pośredniości, średniości i pośrednictwac. Pośrednictwo, pośredniczenie to słowa oznaczające wymianę, słowiańskie, niemal dzisiaj wyparte, odpowiedniki germańskiego wyrazu handel. Wyraz śrecza wiąże się ze staroindyjskim sarma – płynięcie, prąd, jak w śrem, srzem, sermas. Również ser – pokarm obrzędowy, uważany za ważny produkt ofiarny, nawiązuje nazwą do kręgu pojęć związanych z boginią Śreczą. Inne bliskie znaczeniem pojęcia to szreń – biały, zimny, siwy (na okrywę śniegową) i śreż – śnieg,

Cwetna (Kwta, Cwta, Cetna) – to przydomek podkreślający kobiecość bogini, jej siły rozrodcze, rozkwitłość i kwietność powiązaną z rozmnażaniem (cetno – parzystość, podwójność, szczęście), Jednocześnie przydomek ten, jak samo słowo kwiat-cwiet, jest związany organicznie z pojęciem jasności, światła i świętości. Także kwiel-kuwieka – wabik, głos kwilący, cichy płacz, piszczałka-wabik, kutająca –brojąca (kutati – broić) i uspokajająca, ozdobiona, okryta całunem, strojem, strojna kwiatamid.

Te przydomki określają Sporzę jako bardzo kobiecą, zapobiegliwą, radosną choć zmienną, mogącą też przywieść do płaczu, jasną, świetlistą, sprzyjającą ludziom, serdeczną, płodną, strojną, brojącą, wabiącą wdziękiem i głosem, kwitnącą, rozrastającą się i rozkrzewiającą, darzącą życiem i powodzeniem, pozwalającą odnaleźć szczęście i czułą. Jednym z głównych ośrodków jej czci był Śrem, zwany też Srzemem, nad Wartą, Uroczysko znajdowało się również na Litwie nad rzeką Sermas, dopływem Jurye. Na Załabiu wśród Drzewian, Milczan, a także wśród Durzywian (Durzyńców) i Bodynów znad Jeziora Body w Alpach bogini nosiła miano Keltna.

WOŁOS

Postacie-wcielenia (równe miana): Wołok-Sporzec, Rogalec-Hammon i Kłąb-Klimba

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Hammon - Święty Byk - Władca Płodności Bydła i Pan Bydła

Zajmowany krag:

funkcja (zakres działania):włada płodnością i mnożnością wszego żywego

ród:Grubowie

pochodzenie: z rodu Rgłów - Syn Śreczy i Rgła

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Bycze Rogi i Zgrzebło

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Skotniki

Wizerunki:-

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Niemcy nazwali go „słowiańskim bogiem Hamnon – Suentebuek” (Rogalem –Świętym Bykiem), co zgadza się z byczym wyglądem i rogatością Wołosa, cechami boga znanymi z opisów ruskich z X wieku. Przydomek Sporzec oznacza pierworodnego syna Spora. Przydomki Rogalec i Kłąb mają takie same odniesienia, jak omówione niżej przydomki Rgiełca: Rogołec i Kiełt. Jednakże określenie Klimba (Kłymba, Kłąb) kieruje opis boga bardziej ku cesze kłębienia – mieszania, łączenia, bełtania, burzenia się, kotłowania, zwijania w kłębek. Przydomek ten wiąże się z kręgiem takich znaczeń, jak głąb – kłąb (głębia-kłębia) oraz klępa – klempa (samica krowy, łosia, żubra, tura, konia i człowieka, czyli ogólnie samica pokrywana ku rozmnożeniu i rozpłodowi).

Ostatnim, ale bardzo ważnym przydomkiem jest Wołok. Zarówno słowo wół (wołek), jak i wilk (wołk) pochodzi od tego samego rdzenia wel – wielki. Z tego samego rdzenia wywodzą się więc takie wyrazy, jak wołchw – czarownik, wołchwowanie – czarodziejstwo, wele, wołot, ielki, Wela, Weles, wał, wełna -fala, wełna – sierść, Wełm, włos – włos i włos – kłos (źdźbło, runo), a także włóczyć, wlec, włóczęga, własność, włość, włodarz, władza, władać (więc Wład-Ładziwc i Łado), ład, ładność, itp. Jest to olbrzymi krąg splatający się w jedność wyjaśnialną tylko w obrębie baju-mitu, który obejmuje postacie zarówno Łada, Ładziwa, Welesa, Wodo-Wełma, Chorsa, jak i Wołosa-Wołoka.
Wołos jest bogiem wołowym, bogiem, z którym łączy się kult przetrwały do dziś w folklorze na Rusi jako obrzęd wołoszenia, u Słowian Zachodnich jako Chodzenie z Turoniem. Bogiem wilczym (wołkowym) jest Weles; według baju, chciał on być Pasterzem Całej Trzody Świata i ukradł bydło Perunowi, który je miał powierzone pod opiekę przez Borowiła. Weles uciekł ze wszystkimi zwierzętami na Welę, ale został pokonany i jedyne, na co mu pozwolono, to wypasanie wilków. A żeby to była dlań kara, a nie nagroda, dano owemu bogu Kozią Głowę (jedni mówią, że zamiast własnej, drudzy, że jako głowicę zdobiącą nieodłączną pasterską laskę). Tak to Weles pasa nocami wilki, a wilki gonią go z powodu zapachu koziego włosia (lub widoku koziej głowy). Jest widywany na Ziemi jako Wilczy Pasterz, choć niektórzy twierdzą, że Wilczy Pasterz to Zdusz – król Wilkołaków.

Przydomek Wołok w wypadku Wołosa odnosi się więc do włóczęgi (bo pasterstwo wiąże się ze zmianą miejsca) oraz wołka – wołu, oznaczając Wołowego (Skotnego) Boga. Słowo wołać pochodzi również od miana tego boga i czynności pasterskich (nawoływania po halach i borach).

Kapłańskie gromady wołchwów obsługują świątynie (światliszcza) zarówno Wołosa, jak Welesa, Wodo-Wełma i Ładów. Jest to jedna z bardzo starych gromad kapłańskich, wywodząca się swoimi praktykami z czasów koczowniczego, pasterskiego trybu życia plemion słowiańskich.


ROSZA

Postacie-wcielenia (równe miana): Rosta-Rostwa, Raza-Rasa, i Rusza-Roża

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Wszelkich Robót, Pani Robótnej, Pani Czynu, Pani Obfitości.

Zajmowany krag:Krąg Szósty

funkcja (zakres działania): rządzi obfitością, daje tęgie brzuszysko i zwały tłuszczu, ale także pożytki tym którzy są robotni, szparcy, obrotni, gospodarni. Sporzącą w robocie – czyli poruszającą, dającą ruch, rozpoczynającą każde dzieło.

ród: Grubowie

pochodzenie: z rodu Wodów - Córka Śreczy i Wodo


narzędzia czarowne - oznaki władzy: Posiada obfite kształty postaci podobnie jak Obiła. Posługuje się Złotym Koszem, który zawsze nosi na plecach i Złotymi Grabiami.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie):Plonki


Wizerunki: -


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Rosza jest córką Wodo i Śreczy. Nosi przydomki Rosty-Rostwy, Rasy-Razya i Ruszy-Roży. Miano główne, Rosza, wraz z pozostałymi przydomkami tworzy krąg znaczeń wypływających z pojęcia wzrostu, rośnięcia, zboża (roża), kwitnienia oraz rosy – kroplistego osadu wody, wspomagającego swą wilgocią rośnięcie i dającego bujność roślinom, poruszającego ich siły żywotne. Rosza jest Panią Wspierającą każde działanie, czyn, przedsięwzięcie, sporzącą w robocie – czyli poruszającą, dającą ruch, rozpoczynającą każde dzieło. Nie jest przy tym, jak Rudź, opiekunką myśli, pomysłu, lecz pierwszego i każdego następnego kroku – działania, czynu. Przydomki Rosta (Rostwa) i Rasa odnoszą się do tego samego, czyli do wzrostu, rośnięcia. U Słowian Południowych wyraz rost (rosłość, wzrost, rośnięcie) zastępuje słowo rast (rastienie, rasti), co wynika stąd, że wyraz ów bierze początek w rdzeniu or (ordt, orsti) oznaczającym także świeżość, moc, młodość (orewit, orz, jary, jarowity, orzga – rózga obrzędowa dąjąca swym uderzeniem moc płodności, ożóg – rozpalacz nieci i gaśnica żywota). Miano Rosza, Rosa, Rossa nawiązuje także do rosochatości, czyli rozkrzewienia, bujności, rozsiewania, rozsadzania, rozpościerania, obejmowania czynami coraz większych przestrzeni.

Wielką cześć owej bogini oddawano na wzgórzu Rossa w Wilnie nad rzeką Wiliją (związek z wii – wijący, uwiłty i wilgny, wilgotny nie jest przypadkowy). Z lędźwi bogini Rossy zrodził się Rusłan (Urusłan), a od niego mają pochodzić Rosowie-Rosjanie (Rassijanie) i Rosiowie-Rusowie. Nazwy owych wielkich plemion, które dały początek narodom Rosjan, Ukraińców (Rusinów: Małych, Czarnych i Czerwonych) oraz Białorusinów, nawiązują zarówno do rosy – wilgoci (jak wszyscy Słowianie tak i oni zakładali grody na moczarach, w widłach rzek i byli od niepamiętnych czasów rolnikami), lecz także do owego rozprzestrzenienia, rozsiania, danego im przez opiekującą się nimi Matkę Roszę. Plemiona te były znane już starożytnym pisarzom pod mianami Rossolanów, Roksolanów, Rosówb. Również Polacy przechowali pamięć owych mian, nazywąjąc ruskie panny Roksolankamic. Niektórzy zachodni i południowi żercy i kudawowie uważają, że pochodzą oni od bogini Rudzi, a nie Roszy (irańska Rudabe) albo wprost od Rodżany. Bezpośrednio od bogini pochodzi również plemię Raszan z ludu Sorbów, które nad rzeką Rasą, czcząc boginię w swoim grodzie zwanym Raszką, zbudowało zalążek nowej ojczyzny – Serbii Naddunajskiej (Bałkańskiej). Rasa była rzeką bogini Roszy. Ośrodek wiary Roszy znajdował się również w białochorwackim Rosiejowie w Wiślanii, gdzie nachodzi się kopiec (bugryszcze) Roszy. Pamięć bogini przetrwała jedynie w obrzędach i podaniach ludowych Rusi, gdzie pod wpływem chrześcijaństwa dawną boginię zamieniono w demona konopnych upraw – Rosomocha.

Rostruchanami (roztuchanami), nazywano kielichy używane początkowo podobnie jak kruże czy wilki, w czasie obrzędowych uczt, a z czasem przy wszystkich innych biesiadach. Uczty i igry ku czci Roszy nazywano Rosgardami (gardzic – wojownik Perperuny, bohater). Wyraz przetrwał w języku polskim w formie rozgardjasz, od XVIII wieku oznaczając już tylko biesiadowanie, nieład, zamieszanie weselne, a także w języku pruskim, gdzie rozgard – wspólna łąka (jak wiadomo uczty świąteczne odbywały się zawsze na wspólnej ziemi, najczęściej świątynnej).

Zwierzęciem Roszy przynoszącym szczęście jest ropucha i bardzo rzadki drapieżnik rosomak. Rośliną symbolizującą Roszę jest powszechnie używany do dzisiaj w lecznictwie ludowym i czarach rozmaryn (Morska Rosa – tu widać ostatni chyba już współczesny ślad mitu o narodzinach i pochodzeniu bogini od Pana Mórz Wodo-Wełma). Od imienia tej bogini pochodzi nazwa posiłku będącego wywarem z mięsa i roślin obgotowanych w wodzie – rosołu, który początkowo był potrawą wyłącznie świąteczną, ucztową, poświęconą bogini Roszy (tak jak np. kisiel był poświęcony Welesowi i Nyi). Rosół jeszcze obecnie, z początkiem XXI wieku, jest na wsiach polskich, czeskich, słowackich, rosyjskich, ruskich i południowosłowiańskich uświęconym pierwszym daniem niedzielnego obiadu, jedzonego zawsze w samo południe (dokładnie o godzinie 12), po wcześniejszym odbyciu religijnych obrzędów. W związku z odniesieniami scytyjsko-perskimi pozostają też takie znaczenia, jak rasa – ród, rasowy – rodowy i rjasa – bogata tkanina, z której wykonywano szaty książęce (wcześniej być może kapłańskie, podobnie jak z futra rosomaka). Przydomek Raza, podobnie jak Roża, wiąże się z rdzeniem raz – obrabiać pole, pracować, bronować, orać i raz – ścinać, zboże, mleć na mąkę (razowy – grubo zmielony, żytni, reg, rougos – ziarno, rzezać – ciąć, zabijać zwierzęta, ludzi) oraz raz, razić – uderzać. Jak wiadomo w najdawniejszych czasach napaść i grabież były środkiem pomnażania bogactwa czy zdobywania pożywienia. Stąd także takie wyrazy, jak obraza, uraza, uraz, odraza, narażać się, narazić, przerazić,, a nawet – razem, wraz – pospołu, należą do kręgu pojęć bliskich imieniu bogini Roszy. W tym samym kręgu pozostają też słowa, takie jak wyrażać, wyraz, narzaz – danina, nacięcie, rzeźwy, rześki oraz zaraza – siła porażająca, kładąca pokoteme. Przydomek Roża dodatkowo nawiązuje do rogowatości, Togów, kolców oraz róż.

Istyjskim odpowiednikiem Roszy jest bóg Pilwits – dawca bogactwa. Istowie znają także i obchodzą wielkie święto zwane Rosąf.


RADA-ZBOŻA

Postacie-wcielenia (równe miana): Zboża-Sporzyca, Czisła-Czisłoboga i Krza

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Radości dla wszystkich, Pani Zaczynu, Pani Wzrostu, Władczyni Zasiewów i Urodzaju, Opiekunka Czisła (Kalendarza - Kulędarza, Koło Dara, Kłodarza).


Zajmowany krag:Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):opiekunka kalendarza, daje radość każdemu – czyli możliwość i umiejętność radowania się i śmiechu. Dba o urodzaj i plenność nasienia oraz ziarna roślinnego.

ród: Grubowie

pochodzenie: z rodu Bożów i Grubów - Córka Rodżany, Bożeboga i Spora

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Rozsiewające Bukiety. Pierwszy z nich to Bukiet Zbóż Rozsiewający Sytość, drugi - Bukiet Kwiatów Rozsiewający Radość.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie):Radunice


Wizerunki:


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Święto Rady-Zboży jest obchodzone na wiosnę razem z Dziadami Wiosennymi i nazywane Radunicą.

Rada, córka Spora i Rodżany, nosi przydomki Zboża-Sporzyca, Czisła-Czisłobogaa i Krza. Dwa przydomki: Zboża i Sporzyca znaczą właściwie to samo – córka Spora, z tym że pierwszy może również oznaczać córkę Boża-Bożeboga (pochodzącą z Boża), który jak wiadomo miał swój udział w jej spłodzeniu. Słowo „zboża” ma identyczne znaczenie jak „sporza”, a cała zmiana brzmienia wyrazu polega na udżwięcznieniu „s” i „p”.

Przydomek Krza oznacza Panią Rozkrzewiającą, rozradzającą zboża i wszelki pożytek ziemi. Słowo to nawiązuje zarówno do kri – krzak, krzew, jak i do kri – krew, krow – krowa. Inne nawiązania to krzesanie (ognia), krzątanie (praca, sprzątanie ), wskrzeszanie (odradzanie) i krzczyca (czub, wiecha, warkocz włosów). Znaczenie rdzenia spor omówiono w Tai Szóstejb.

Miano Czisła oznacza mnożność, bezlik, wielką liczbę, niezliczoność i w ogóle liczbę. Pożytki dawane przez Zbożę są bowiem niezliczone, tak jak niezliczona jest ilość zbożowych ziaren sypanych w grzędy i liczba kłosów w łanach. W języku rosyjskim czisło oznacza nie tylko liczbę, ale i datę, konkretny dzień, co wiąże się z kalendarzem – bardzo ważnym przy uprawie roli, wyznaczaniu terminów siewu i zbioru zbóż. Wyraz ten oznacza również grono. Istyjskim odpowiednikiem Rady-Zboży jest bóg Ceroclis.


TYN SIMÓW (ZIEMÓW)


Członkowie rodu: Sim, Matka Ziemia (Siem), Ziemiennik, Skalnik, Obiła

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Ziemów

Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Wierzba-Witwa i Wierzba-Iwa, Dzik i Ślimak, Bocian, Tojeść, Żurawina i Borówka Bagienna, Bobownik i Bagno, Jelonek Rogacz

kamień: Czarny Diament i Opal

minerał: Granit

rzeczy: Kamień, Skałę i Ziemię

maści (barwy): Czarna (Brunatna)

czerty i rezy (liczby): Czerta 8, Liczba 17,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taja Z, Gramota t,

Miesiąc Sierpień (Zarzew)

Na Weli

Niwa (symbol):Niwa Ziemi

Tyn: Dwór Skalny

Wieńce i ofiary: Tojeść, Żurawinę i Borówkę Bagienną, Bobownik i Bagno

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):


SIM

Osełką uderzył Sim kiedyś Bożeboga przez co wylęgły się pszczoły. Sim zbudował na wysokiej górze, porosłej gęstym borem, wspaniały dwór-zamyk dla swojej żony Siemi (Matki Ziemi), i stamtąd trysnął wspaniały strumień Żywej Wody, którym jego żona karmiła żyzne doliny wokoło. Także, jak prawią liczne kapiszty wschodnie, dla niej, by się miała czym przykryć, wykuł z kamienia Sklepienie Niebieskie. Sim razem ze Skalnikiem był budowniczym Mostu Mostów - drogi wiodącej przez poszczególne Niebiosy i łączącej je w jedno lite Niebło zwane Niebem.

Postacie-wcielenia (równe miana): Sim-Stołb, Sim-Skraj i Sim-Wirch

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Magura-Magóra - Pan Gór, Pan Skał, Władca Szczytów i Źlebów

Zajmowany krag:Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):włada górami i szczytami górskimi, baczy na wszystko co się w tym obszarze wydarza

ród: Ziemowie (Simowie)

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Czarowna Osełka-Brus, Sim ma szatę Czarnobrunatną.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): bogunowie nazywani Piędzimężykami lub Pikulikami.

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Słowo to oznacza najbliższy ludziom świat zewnętrzny – Ziemię, to, po czym stąpają i co ich karmi – ziemię, najbliższą człowiekowi grupę ludzką – rodzinę, ród – siemia, a także gospodarstwo wraz z czeladzią i sługi – sjemia. Litwini zwą kobietę żmoną. Wyraz ten nie zachował się w Słowiańszczyźnie, ale od niego pochodzi słowo żena – kobieta i żona. Również (litewskie) żmonez – ludzie. Dodatkowo siem znaczy „siedem” (wyjątkowo szczęśliwa liczba, także szczęśliwa czerta w magicznym systemie słowiańskim).

Sim nosi przydomki: Sim-Stołb, Sim-Skraj i SimWirch (Magura-Magóra). Siem jest czczona jako SiemSjemia, Siem-Matka Ziemia i Siem-Lęga.

Skraj – czyli znajdujący się na krańcach Ziemi (szczyty górskie są miejscami, z których można się dostać do Nieba), skrzący się – świetlisty (przebywający zawsze w słońcu, powyżej warstwy chmur), jaśniejący, jak wszyscy bogowie, skryty – trudny do zobaczenia i spotkania, nieujawniający się (niechętny ludziom i innym bogom), osobny, zamieszkujący bezludną krainę.

Wirch – zwieńczający, przebywający na szczytach, górujący nad innymi (zwierzchność), wierzgający (wirzg) – co wiąże się z wrogiwyrzutek (osobny), rzucający (głazami, skałami, lawinami). Wirch – wyniosły, władający powierzchnią. Pojęcie wierch wiąże się też blisko z wierg – los, dola, wyrok płynący z góry, przeznaczenie. Te znaczenia otwierają cały wielki krąg związany z wiarą i wierzeniami. Wierzchowiem i wierzchowiną nazywano górskie źródła, tryskające u szczytów spod nagich skał. Sim-Wirch jest Władcą Gór i Górskich Źródeł. Miano to nawiązuje również do wichrów szalejących na szczytach. Wichory i sam Strzybóg są jedynymi chętnie widzianymi przez Sima gośćmi. Bywają u niego w gościnie także Perun, Perperuna oraz Dażbogowie, a Swarożyc skrywa się za górami, zapadając w Zaświaty albo topi się na dnie górskiego jeziora, gdzie śpi nocą. Bliskie jest też pojęcie wirów powietrznych i wodnych (strumienie górskie wirują i kręcą się identycznie jak Wichory). Należy również uwzględnić przydomek znany z Rusi Kijowskiej – Magura, spotykany również w Polsce w wielu nazwach. Przydomek ten oznacza Posiadającego Górę, Będącego Górą, Górującego. Poprzez gorzeć - jarzyć się i grzać, nawiązuje do świetlistości tego boga jak w przypadku wielu innych bytów niebiańskich.

Stołb – czyli stojący, nieruchomy, także słup, co podkreśla męskość boga. Stlba – stopień, stuba – drabina, a więc bóg, ku któremu trzeba się wspinać, przebywający na szczytach. Góry Stołpowe (słupowe, stołowe) – nagie wyspowe wypiętrzenia górskie o płaskim wierzchołku (na tego rodzaju skałach składano temu bogu we wgłębieniach ofiary). Stołbami, stolpami lub słupami nazywano także wielotwarzowe posągi bogów. Bliskie znaczeniowo są wyrazy takie, jak stóg – stożek, stok – zbocze górskie, również iztok (rus.) – źródło (co koresponduje znaczeniowo z wierch, wierzchowie – szczyt górski i źródło). Również stołb – stułeby (stugłowy), co nawiązuje do wielogłowości górskich pasm złożonych z wielu pojedynczych łbów (głów) – szczytów. Wreszcie stoł ma pierwotne znaczenie tronu, stolim znaczy wielki, olbrzymi, zaś stakle – podpora (nawiązanie go góry Trzygław, na której wspiera się Niskie Niebo). Ogólnie rysuje się obraz Sima jako zastałego, nieruchomego, twardego, wyniosłego, silnego, samotnego, podpory i opoki Świataa.

SIEMIA-SIEM

Postacie-wcielenia (równe miana): Siem-Sjemia, Siem-Matka Ziemia i Siem-Lęga

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Matka Ziemia - Pani Zielonych Równin, Opiekunka Ludzi.

Zajmowany krag:Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):opiekuje się wszystkim co na sobie nosi w tym takjże ludźmi

ród: Ziemowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Czarowna Czwórlistna Koniczyna, nosi Szarociemnozielone szaty

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Przypołudnice


Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jej miana:

Lęga, określenie wtórne Siemi, oprócz znaczeń związanych z glibielą, lgnięciem, lęgnięciem, zalęgiem, bagnem, mokradłami, błotem, gliną nawiązuje również do łąka (luka, lug – podmokła łąka, łęg). Podkreśla to kobiecość bogini, wiąże się z łonem i funkcjami rozrodczymi, łożyskiem, leżem i wieloma innymi znaczeniami takimi choćby, jak łażenie – krążenie, chodzenie (Matka Ziemia stale krąży po różnych okolicach dbając o ich dostatek), łęka – łuk (okrągłość), łąka – łączność (złączenie) czy łukawyj – krzywy, diabelski (co zawsze sprowadza się do dawnej, pogańskiej, przedchrześcijańskiej boskości). Ogólnie, żona Sima rysuje się jako odmienna niż on sam, bardzo przychylna ludziom kształcicielka i mnożycielka gleby-ziemi, karmiąca wszystko, co żywe.

SKALNIK

Postacie-wcielenia (równe miana): Skoł, Kład i Jameń-Jama

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Panem Grot i Jaskiń, Panem Jam i Pieczar , Władcą Podziemi


Zajmowany krag:

funkcja (zakres działania): obejmuje swoim działaniem wszelkie podziemia, do których prowadzą drogi z powierzchni Ziemi.

ród:Ziemowie

pochodzenie: Syn Matki Ziemi i Sima


narzędzia czarowne - oznaki władzy: Złoty Kamień i Biały Kamień - Dwie Bryły: Złota i Solna (Kryształowa).

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Skarbki mienione również Skarbnikami.


Wizerunki:-


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Skalnik nosi przydomki Skoł, Kład i Jameń-Jama. Jego istyjskim odpowiednikiem jest Podziemny Bóg – Dugnaj. Skalnik jako syn Ziemi i Sima nosi w swoim mianie owo pochodzenie. Słowo skała zawiera dwojakie pierwotne znaczenie wywodzące się bezpośrednio ze świata wierzeń i bajów (mitów) wiary przyrodzonej. Podanie mówi, że Skalnik (Skała-Skoł) zrodził się z miękkiej Siemi – czarnej, grząskiej, bagiennej, mokrej, brunatnej, ciemnej – Kali (kał znaczy błoto, pulpa, kałuża, nieczystość, glina), objętej z wielką mocą przez swego męża-brata, Sima. Owa gliniana kula, jaką był Jamień-Jama na początku, ściśnięta przez Sima, stała się twarda jak skała, jak jamień – kamień, jak żelazo, Stąd właśnie drugie znaczenie słowa kał, kalić – utwardzać, twardy. Prasłowiański wyraz kaliti znaczył hartować żelazo, zakalony – twardy, utwardzony, zahartowany, zakalec – twarde, zestalone, wypieczone na kamień ciasto, kalonka – gliniane, wypalane szczyty dachu, skał – twardy. Tak więc skał to jednocześnie twardy, kamienny oraz pochodzący z kałuiy, kału – bryi, brunatny, brudny. Jego miano nawiązuje również do świętych pojęć Kłody (kołka i koła), Kłódzi i Kołoty. Także do pojęcia skały – szczeliny, wejścia do świata podziemnego. Do kręgu znaczeń pokrewnych wchodzą również takie wyrazy, jak kład – podstawa rozpostarta pod nogami ludzi, kład – skarb ziemi, kład – budulec oraz kład – nałożony ciężar. Bliskie korzenie ma słowo skarb i karba – nacięcie, linia wyżłobiona w kamieniu, w skale, w glinie albo w drewnie, skarbić – znaczyć, skorbać (skrobać) – ciąć, żłobić, wycinać, oznaczyć coś bardzo starannie. Żłobienie w skale wymagało pracowitości i staranności. Skrbiti to troszczyć się, opiekować, skarb to także bydło domowe, skrb – skąpiec strzegący pilnie swoich skarbów. Stąd miano wspomagających Skalnika bogunów Skarbkówb. Krbaniem, krbanią nazywano dzban, w którym chowano kosztowności i drogocenności. W takich dzbanach zakopywano skarby w ziemi. Inne odniesienia wskazujące na baj (mit) i wierzenie przyrodzone jako wspólne źródło to takie znaczenia słowa skarb, jak troska, żal, uraza, zgrzyt, skarga.

Przydomek Jameń nawiązuje do pojęcia Jamy – podziemia, groty, pieczary i kamieni. Przydomek ten wykazuje bliski związek z irańskimi, indyjskimi i scytyjskimi bogami Jamą i Jimąc. Człon koł podkreśla męskie cechy boga.


ZIEMIENNIK


Postacie-wcielenia (równe miana): Ziemiennik-Zimnik, Ziemiennik-Ispoł oraz Ziemiennik-Kukier.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Kukr-Kukrzysko, Ziemiobóg - Panem Pustek i Nieużytków, Panem Kopców, Władcą Pustyni, Carem Stepu oraz Władcą Isepów.


Zajmowany krag: Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):sprawuje pieczę nad stepami, wyspami, nieużytkami, ziemią zlodzoną i spustoszoną. Jest panem kopców, a więc opiekunem wzniesień poświeconych bogom

ród: Ziemowie

pochodzenie: z rodu Plątów - Syn Sima i Plątwy


narzędzia czarowne - oznaki władzy: Kamienne Berło, czyli Bryłobyrło.

Pomocnicy (Stworze - boginki): Jego pomocnicami a właściwie strażniczkami granic są Brzeginie.

Wizerunki: -


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Miana Zimnik-Ziemiebog, Ispoł oraz Kukier (Kukr-Kukrzysko) to przydomki Ziemiennika. Bóg ten jest znany zarówno na północy, jak na południu Słowiańszczyzny. Jego postać przetrwała we wspaniałych, barwnych obrzędach płodności w Bułgarii, Mołdawii, na Wołoszy i w Macedonii, Jego istyjski odpowiednik to Zemnieks.

Wyrazy ziemia (irańskie humi) i zima (irańskie hima) wywodzi się ze wspólnego pnia, od którego pochodzą także takie znaczenia, jak ludzie (homo) człowiek-mężczyzna (humanus, guma) i kobieta (imona, żona, żena). Zima odsłania ziemię i powoduje uśpienie Ziemi, uschnięcie i obumarcie jej płodów. Wszyscy jesteśmy dziećmi Ziemi, wszystko, co żywe na niej, jest jej płodem. Najdawniejsze domy, w których człowiek szukał schronienia przed zimnem i zimą to wkopywane w ziemię ziemianki, zwane przez Irańczyków jumami, a u nas jamami. Ten związek znaczeniowy może być pośrednim dowodem na braterstwo Skalnika i Ziemiennika.

Kukrzysko to zarówno ognisko, jak i siedlisko, Kukrachty to święta potrawa przeznaczona Ziemiennikowi. Kogut (kukuryk) to ognisty ptak, ptak ofiarny, stróż każdego domostwa, podobnie jak wąż (zaskroniec, żmija) czy pies. Przydomek ten nawiązuje także do kauk – silny, dzielny, uderzać, bić, wyć, krzyczeć, czyli do bogów Działu – Kauków. Wyraz kokorycz wskazuje na Kukiera jako boga kędzierzawego, o zawijanych włosach, okrytego włosiem (kłakami).

Przydomek Ispoł nawiązuje zarówno do wyrazów isty – istny, istotny – ważny, istota – byt, jak i do ispina – wyspa, teren zalewany, czyli nieużytek, piaskowisko, szutrowisko, kamienisko, gołoborze oraz do słowa społ – spory, wielki, olbrzymi, spajający – scalającyb (łączący Ziemię-glebę z Simem-skałą, stanowiący spojenie tych dwóch skrajnych żywiołów Ziemi). Także pałający – czyli świecący blaskiem, jaśniejący oraz pałający – poruszający się żwawo, pędzący, poruszający się silnymi, gwałtownymi ruchami. Do cech pałania nawiązuje końcówka głównego miana – miennik, czyli mieniący się – świecący i zmieniający się szybko. Określenia te nawiązują do niezdecydowanej postawy Ziemiennika względem ludzi, który raz postępuje korzystnie dla nich, raz zaś odwrotnie, staje się ich przeciwnikiem.


OBIŁA

Postacie-wcielenia (równe miana): Obłoca-Obła, Obwiła-Obwleka i Oblęga-Obleża

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Kalia - Pani Gleby, Pani Gliny i Karmicielką Żywego, bywa też nazywana Panią Bagienną (Bagrową)


Zajmowany krag:Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):Pani karmiąca gleby i gliny, bagna i bagry – napełniająca ziemię plennością

ród:Simów(Ziemów)

pochodzenie: z rodu Wodów, Świstów i Sporów - Córka Stryji, Siemi, Spora i Wodo

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Samokopiąca Kopaczka

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Obiłuchy


Wizerunki:-


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Obiła ma przydomki: Obłoca-Obła, Obwiła-Obwleka i Oblęga-Obleża. Również Kalia – czyli błotna, kałużna, kałowa, brudna, miękka. Wszystkie pozostałe przydomki i miana nawiązują z jednej strony do pojęć wicia, wici, wijania, powijania, uwijania, owitania – zamieszkiwania (czyli wiążą się z kręgiem pojęć wypływających z rdzenia swęt), a z drugiej strony kojarzą się z innym ciągiem znaczeń wywodzących się z pojęcia obłości – kulistości, krągłości, łukowatości, obejmowania, oblegania, ściskania, obwlekania, porastania, obłoczeniaa. Inny związek wypływa z rdzenia łokać, który wprowadza do opisu postaci bogini pojęcia oblęgania – śliskości, błota, wylęgu, leży. Obłojca – opiły, obł oka – obżarta, obłojnie – chciwie, łokacz – kałuża, łek – moczar, łokać – łykaćb. Dalej wywodzi się z tego połączenia związek z łąka, łęk, łekno, łuk, ług i imieniem celtyckiego bóstwa Lug. Wszystko to razem wskazuje na bliskość bogini ze Śląkwą i potwierdza jej rodowód. Wydaje się istnieć również bliski związek z istyjskim odpowiednikiem Obiły Luibegeldą i celtyckim Lugiem.


TYN WIŁÓW (KIENIÓW)




Członkowie rodu: Borowił, Lesza-Borana, Boruta, Wilec, Rokita

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Wiłów

Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Jodła i Sosna, ze Zwierząt Niedźwiedź, z Ptaków Dzięcioł, z Roślin Huba-Czyr, z Krzewów Borówka Czarna i Czerwona (Brusznica), z Ziół Czarownych Podkolan i Wiłe Grzyby, z Ziół Wieńcowych Dyptam i Kopytnik, z Owadów Trzyszcz i Trzmiel ,

kamień: Zielony Diament

minerał: Cynk,

rzecz: Żywica i Miód,

maści (barwy): Jasna Zielona

czerty i rezy (liczby): Czerta 4, Liczba 4

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taja L, Gramota h,

Miesiąc Kwiecień (Trawień),

Na Weli

Niwa (symbol): Niwa Lasu i Drzew

Tyn: Dwór Drzewiany

Wieńce i ofiary: Dyptam i Kopytnik oraz Wiłe Grzyby, Podkolan

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata): chleb borys, borszcz – barszcz, miód, żywica i wosk leśny


BOROWIŁ


Postacie-wcielenia (równe miana): Borowił-Darzbor, Borowił-Borzych i Borowił-Srogi

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Puszczy i Władca Grubego Zwierza

Zajmowany krag: Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):opiekun boru (szczególnie iglastego) oraz dużych zwierząt leśnych

ród: Wiłowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Kielich-Trąbita z Wielkiego Turzego Rogu i Berło Sosnowe zwieńczone Wielką Czarowną Szyszką i Trzema Kitami Białego Lisa. Ma ciemnozielone szaty

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Laskowce (Gajowce, Laskowiki, Leszy, Borowce, Puszczewiki, Lisowiki)

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Miano Borowił, ukształtowane dwuczłonowo, oznacza zarówno „ten, który bór uwił – uczynił”, jak i „ten, który bór zamieszkuje” (owitat' – zamieszkiwać). Pierwszy człon bor poza znaczeniem bór – iglasta, pierwotna puszcza, zawiera również takie sensy, jak bara – torf, błoto (borowina), ber – ostry, kolczasty (brona), bor – walczący (borbiący), borba – walka (bróc), borykający się – zwalczający, zaboroło – ostróg, palisada (podkreślające dodatkowo męskość bóstwa), baru (litew.) – łajać, kłócić się, ale i borysz – korzyść, pokój, ugoda. Także z rdzenia bor wywodzą się nazwy: barszcz (borszcz) – potrawa, zupa (polewka) i roślina, z której ją robiono, boroszno –mąka (skąd pochodzi nazwanie drugiego rodzaju barszczu, białego, opartego na ukiszonej mące). Wypiekano również chleb ofiarny, zwany borysem. Pierwotnie był to specjalny chleb ofiarny poświęcony Borowiłom, robiony z mąki umielonej z ziarna leśnych traw zbożowych, dzikiego jęczmienia lub innych leśnych zbóż. Z czasem nazwa przeszła na chleb wysokiej jakości, pieczony ze zwykłej mąki, ale odróżniany wyraźnie od chleba zwykłego – czeladnego. Uroczyste jedzenie tego chleba w obrzędzie Jościa było symbolicznym spożywaniem ciała Borowiła i Borany. O świętości i mitycznych odniesieniach rdzenia bor świadczy zachowane na Łużycach archaiczne nazwanie Bożego Ciała Broszną. Miano Borowiła przechowały stare kroniki.

Miano Darzbor ma pierwszy człon identyczny jak w imieniu Dażboga, darz – darujący, dawca, a jednocześnie jasny, świetlisty (od dag – jaśnieć, płonąć, co często określa istoty boskie i niebiańskie, jako pochodzące wprost od Swąta – Światła Świata). Może też znaczyć darzący w walce, w łowach (od borba, borc). Bór sprzyja prowadzeniu walki, jest schronieniem wyrzutków, także świętym miejscem wojowników w Zaświatach (Boski Rajec – Bór Walecznych w Raju Welańskim). Zwraca uwagę związek z określeniem borć (barć) – leśne miejsce dające miód, i burt-burtnik – czarownik mieszkający w borze, a także burtowanie – sposób wróżenia oparty na patyczkach, źdźbłach traw i ziół, polegający na obrotach –obracaniu nimi.

Miano Borzych oddaje znaczenia: silny, krzepki, młody (orzy – jarzy – jary – bodry), jurny, płodny, waleczny, twardy i pełny, odradzający (orzech). Istnieje bliski związek bor z brać we wszyskich znaczeniach tego słowa: birać – nieść, zabierać – zajmować, rozbierać – obnażać, rozkładać, branka – wyłap do niewoli, a jednocześnie wybranie, zbir – napastnik, złodziej, zbiór – plon, ubiór – odzienie, zbór – gromada, zebranie (np. kapłanów lub bogów), zbór – danina, zabór – rozbój. Wszystkie te pojęcia związane są z pierwotnym borem i jego funkcjami oraz z osobą Borowiła – Władcy Lasu. Określają go one jako walecznego, bitnego, męskiego, a jednocześnie dawcę pokoju, ratującego uciekinierów i zbiegów chroniących się przed napaściąb.

Srogi ma w tym wypadku znaczenie: ostry, rogaty, groźny (co bierze się wprost z wyglądu tego boga, który jest rogaty, okryty szyszem – zbroją), posługujący się rogiem-trąbitą.


LESZA-BORANA


Postacie-wcielenia (równe miana): Lesza-Borana, Borana-Wiła i Borana-Pomiana.


Inne nazwania jej osoby (przydomki): Pani Knieji, Władczyni Drzew

Zajmowany krag:Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):Opiekunka Knieji – szczególnie lasów liściastych i wszystkich rodzajów drzew, czyli wielkich roślinnych mieszkańców borów

ród: Wiłowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Berło Dębowe z Poczwórnym Złotym Żołędziem i Czterema Złotymi Listkami. Berło to nazywa się także Złotodębowym.. Ma jaskrawozielone suknie.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Wiły (Samowiły, Samojudy, Samodiwy),


Wizerunki:

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Żona-siostra Borowiła, Borana, ma przydomki Leszac, Wiła i Pomiana. Lesza, oprócz znaczenia Pani Leśna, określa również Dawczynię Drewna (budulca), Władczynię Drzew. Inne, pozornie odległe, ale związane znaczenie to lasa – krata, sito i lasowy – kraciasty, plamisty. Strój Borany, jej suknia, to plamista, kraciasta szata przetykana jasną i ciemną zielenią, jak wnętrze lasu złożone z plam zielonego światła i cienia.

Wiła, czyli owijająca się, wijąca się, uwijająca las-bór, owitająca (zamieszkująca) bór, świeża, młoda i silna, pogodna (witalna), widząca, wiedząca, ale i wikłająca. Wiła – szalona, oszukująca, rozpustna, lubieżna (co bez wątpienia oddaje wybujałość i rozbuchane cechy przyrodzenia Borany). Miano to łączy w sobie wszystkie znaczenia wyjaśnione przy okazji omawiania postaci Światowita w poprzednich tajach.

Pomiana, czyli przemawiająca, mówiąca, odpowiadająca na głosy ludzkie i w ogóle wszystkie głosy w lesie, przedrzeźniająca. Pomian to stare słowiańskie miano pogłosu, podźwięku, zwielokrotnienia, wyparte przez wzięte z mitologii Greków echo.

Miano Borana także składa się z dwóch członów. Jest to zniekształcone przez uproszczenie Bor-runa, czyli oruniająca bór, mnożąca jego pożytki, dająca Życie roślinom i zwierzętom, powodująca zarojenie się lasów (runić – roić, ruja – runia). Borowił nosi przydomki Borowił-Darzbor, Borowił-Borzych i Borowił-Srogi.


WILEC

Postacie-wcielenia (równe miana): Wilec-Owilec, Wilec-Debrz i Wilec-Kurpcz

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Ostępów i Trzęsawisk, Władca Leśnej Gadziny (Król-Car Wężów),


Zajmowany krag:Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):włada tajemnymi zakątkami leśnymi i trzęsawiskami, w jego władzy pozostają też mchyi porosty, a ze zwierząt gadziną którą odziedziczył po Ciszu

ród: Wiłowie

pochodzenie: z Rodu Przeplątów - Syn Borany i Przepląta

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Potrójna Złota Łochynia

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Wilce (Wiłowie, Sjeny),

Wizerunki :-


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Wilec ma przydomki Owilec, Debrz i Kurpcz. Istyjski odpowiednik Wilca to Silnicius – Bóg Mchów lub leśna bogini Lazdona. Wyraz Wilec oznacza syna Wiła albo syna Wiłów (Kienów – Borowiła i Borany-Leszy). Prócz omówionych w poprzednich tajacha przydomek ma również znaczenie wijący się, płożący się, nawiązujące do królowania przez owego boga wężom i runu leśnemu. Wiłowaty znaczy także kręcący się w koło, szalejący, wariujący, tańczący taniec w kole. Przydomek Debrz oznacza boga dobrego i jednocześnie opiekuna gadziny leśnej oraz runa (debrz – runo, zarośla). Te cechy, dobroć i łagodność ojca Wilców-Sjenów, przekazicieli próśb i ofiar do Niebios, są czymś, co się w postaci Wilca wybija.

Debra znaczy dokładnie: zarośnięty parów, dolina, cierniste zarośla, wąwóz leśny, gęstwina, zapadłość wypełniona wodą. Prasłowiańskie dbr to: otchłań, dolina wypełniona wodą, woda i bagno. Określenie debr ma także dokładne odpowiedniki w innych językach pobliskich: łotewskie dubra – bagno, litewskie duburys – zapadłość wypełniona wodą i w odleglejszych indoeuropejskich, jak iryjskie dobar, starokimeryjskie dubr – woda, czy inne pochodzące od rdzenia dheu-b – głęboki, wydrążony, które dały początek nazwom rzek: Dunaj, Dunajec, Don, Dniestrz, Dniepr czy Brda (Dbra).

Przydomek Kurpa (Kurpcz) oznacza „łatacza”, mieszkańca puszczy, puszczanina, tego który chodzi w plecionych z łodyg poszycia leśnego trzewikach. Słowo to wykazuje powiązanie zarówno z karcz –pniak, kark – szyja, barki, grdyka, gardło, plecy, grzbiet, jak i z krak – przysadzisty, krępy, krak (krzak) – krzaczasty, wielopienny, korcz – miejsce wykarczowane (co odpowiada roli Władcy Runa), kirkać – kręcić, krzykać – krzyczeć, karkati – skrzeczeć, krakać. Także bliski jest związek między rdzeniem karp i chors – jasny i chropowaty (bo obdarty ze skóry), chropawy – szorstki, ostry, karpaty – górski (co widać jasno w zbliżonym brzmieniu nazw Karpaty i Charwaty – Chorwaci). Wskazuje to na władcę niedostępnych polan śródgórskich i połonin szczytowych, wiązanych we wszystkich niemal podaniach z Królem Wężów z tego powodu, iż są porośnięte wyłącznie roślinnością runa – niskopienną.

Postać owego boga lasu występuje powszechnie w podaniach ze wszystkich stron Słowiańszczyzny do dnia dzisiejszego.
Wilec-Kurpcz był szczególnie czczony przez plemię Karpian (Karpianów), z którego wywiedli się zarówno współcześni górale podhalańscy i Łemkowie Beskidzko-Bieszczadzcy (Pogórzanie Karpaccy), jak i Kurpiowie – odłam owego plemienia, który wywędrował na północ w czasach słowiańskich wędrówek (w IV-VII wieku).

BORUTA


Postacie-wcielenia (równe miana): Leszy, Kusy i Bourtra-Berut.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Boru i Władca Małego Zwierza, Pan Ziół i Strażnik Czystości Boru

Zajmowany krag:Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):zarządza małymi zwierzętami leśnymi i ziołami, ale szczególnie dba o czystość lasu i przestrzeganie zasad jego wykorzystywania przez ludzi i bogów

ród: Wiłowie

pochodzenie:syn Borany i Borowiła

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Berło Trójświerkowe zwieńczone Złotymi Szyszkami

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Leśnice (Lisyvki, Gaiły)

Wizerunki: -


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Boruta nosi przydomki Leszego, Kusego i Borutry-Beruta. U Istów odpowiada mu Diwiriks – Zajęczy Bóg. Jest on władcą małych zwierząt leśnych, a kiedyś był także władcą ptaków. Stąd właśnie drugi człon jego miana -uta ( -utra) – ten który utracił, któremu odebrano (człon ber) władanie darami boru. Jednocześnie utra (utro) – znaczy poranek (Bor-utra to Ten Który Narodził się u Zarania Boru – pierworodny syn Borowiła), a także władca ruty (Bor-ruta), małych leśnych roślin, Pan Ziół, Strażnik Czystości Boru. Przydomek Leszy podkreśla funkcję owego boga jako Strażnika Czystości, strzegącego boru i lasów przed zniszczeniem. Miano Kusy określa Borutę jako kulejącego, chodzącego krzywo (koso) i niechętnego ludziom, patrzącego koso na ich obecność w lesie (łowiectwo oraz zbieractwo umniejszające zasoby borów). Boruta jest kulawy od czasu pojedynku z potworami, kiedy to uderzenie jednego z nich przetrąciło mu rękę i biodro.

Postać tego boga przetrwała w licznych podaniach, zwłaszcza w ziemicy wielkopolskiej i na Rusi Czarnej, Białej oraz Czerwonej.


ROKITA

Postacie-wcielenia (równe miana): Bugaj, Bubacz i Świepiot

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Gajów i Polan, Władca Owadów (Król-Car Pszczół).

Zajmowany krag:Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):opiekun lasków, gajów, w tym gajów świętych i władca polan śródleśnych, a także opiekun owadów

ród:Wiłowie

pochodzenie: syn Borany i Borowiła

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Berło Trójdzwonkowe ze Złotej Konwalii

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Bugaje (Szyszymory, Hihimory, Kikimory, Szyszaki, Szaszory, Bubacze).

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Rokita nosi przydomki Bugaj, Bubacz i Świepiot. Jego istyjski odpowiednik to Baubilos – Władca Pszczół. Pamięć o nim przetrwała najlepiej w ziemicy małopolskiej – Wiślanii oraz na Śląsku i na Słowacji. Miano główne tego boga jest dwuczłonowe i stało się drugą nazwą drzewa wierzby. Związek ten wypływa wyłącznie z mitu i jest w nim podwójnie zakorzeniony. Po pierwsze bowiem Bubacz siedział na wierzbie wypatrując odebranych Borucie ptaków, po drugie zaś włożył w wierzbową dziuplę maź z rany Bożeboga, z której to mazi wylęgły się pszczoły. Jak wiadomo, Rokita stał się Władcą Pszczół. Nazwa Rokita związana jest z wierzbą także przez to, że wierzba jest drzewem, które jako pierwsze z początkiem roku kwitnie, puszczając kity-koty, które są świętymi kwiatami obchodów starosłowiańskiego Nowego Roku (20-26 marca).

Rokita będący strażnikiem niewielkich kęp drzewnych, bogiem Gajów (Bug-gaj to jeden z jego przydomków) obrał sobie za siedzibę wierzby rosnące na skraju lasu, wzdłuż rzek i strug śródłąkowych albo dróg i ścieżek. Bugajem określa się brzegi rzeki zarosłe wierzbiną, zapadłe doliny nad wodami, pofałdowany prześwietlony teren pokryty kępami drzew i krzewów, a także wzniesienia zarosłe niskimi krzewami albo całkiem nagie. Miano Bugaj jest przez Wiedzących łączone z imieniem pradawnego boga i takimi pojęciami, jak bugór, bugóriszcze, bugriszczea. Poświęcona mu była rzeka Bug, choć niektóre kąciny uważają ją za rzekę Bożeboga.

Miano Bubacz wywodzi się z rdzenia bu(b), bu(cz), bu(ch) i oznacza boga butwienia (buczenie –butwienie), ryczącego, szalejącego, huczącego (buczati – ryczeć), bubiącego (bubać – bełkotać, huczeć). Inne bliskie określenia to: buchać – uderzać, buc – cios, buczeć – brzęczeć (jak np. pszczoły, bąki), buczny – tęgi, pyszny, wyniosły, huczny, buczwieć – nadymać się. Podobnie w litewskim bukuoti, boukti – ryczeć, łotewskim bauks – hałas związany z upadkiem, czy w staroindyjskim bukkati – szczekaćb. Bliskie są także związki tego wyrazu z takimi pojęciami, jak buk – drzewo, bukiew – orzech bukowy, bukwa – litera cięta w drewnie, bąk, byk, buhaj (bugaj), buszny – pyszny, bucha – wybuchać płomieniem, buszować – myszkować, bouchati – bić, buchnut – nabrzmieć, buta – pycha, brzuchacz –grubas, buczny – próchniejącyc. Istnieje także nazwa pieczywa wywodzącego się z obrzędowego chleba pieczonego ku czci Bugaja – buchta.

Przydomek Świepiot odwołuje się wprost do roli Władcy Pszczół sprawowanej przez Rokitę. Słowo to określało zarówno u Polaków, jak u Rusinów leśne barcie dzikich pszczół, zwłaszcza mieszczące się w dziuplach wypróchniałych Świętych Drzew (Świe-pień, Świe-piet). W owych miejscach roiło się od pszczół, swepeti se znaczyło więc i roić się, poruszać, chwiać, kołysać. Człon ro- w imieniu boga Rokity nawiązuje również do owego ruchu, rojenia się, roju pszczelego i pojęcia rui – rozmnażania. Imiona i przydomki Rokity wiążą się niemal wprost z określeniami bóstwa i Świętości, takimi jak bóg (buk, bug) i swęt (świepiot)d.


TYN WODÓW




Członkowie rodu: Wąda, Wodo, Śląkwa-Dżdża, Wodnik, Wodyca,

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Runów

Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Sokora i Webło (Drzewo Morskie), Łoś i Żółw, Czapla, Rybitwa i Mewa, Sadziec, Tatarak i Mozga, Niezapominajka, Grzybienie i Grążel, Pływak Żółtobrzeżek,

kamień: Niebieski Diament i Szmaragd,

minerał: Głozno-Jątar (Bursztyn),

rzeczy: Torf i Woda

maści (barwy): Niebieska (Niebiesko-Zielona),

czerty i rezy (liczby): , Czerta 5, Liczba 5

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taja W, Gramota s

Miesiąc Maj (Kwieteń),

Na Weli

Niwa (symbol): Niwa Wody

Tyn: Kryształowy Dwór

Wieńce i ofiary: Niezapominajka, Grzybienie i Grążel i Sadziec

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):


WĄDA

Postacie-wcielenia (równe miana): Wąda-Węda, Wąda-Wębora i Wąda-Nurta

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Jezior i Płytkowodzi, Pani Bagienna

Zajmowany krag:Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):zarządza wielkimi wodami słodkimi, stojącymi – jeziorami i rozlewiskami, a także bagnami i wszystkim co się na nich i w nich znajduje

ród:Wodowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Webło (Tasiemnica) i Złota Wędka. Nosi szaty ciemnoniebieskie.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Bagienniki (Topieluchy, Trzęsawice)

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Wąda nosi miana Wądy-Wędy, Wądy-Wębory i Wądy-Nurty. Ten ostatni przydomek, Nurta-Nura, nawiązuje do wspólnej indoeuropejskiej nazwy określającej rwący prąd wodny, bieg rzeki. Starożytni kronikarze znali ją jako boginię Nerthus (możliwe, że to najstarsza wspomniana nazwa osobowa bóstwa słowiańskiego – pochodzi ona z przełomu starej i nowej ery), co oznacza jednocześnie głębię, dół wodny i wszelki dół (nora, nura, nyrza, zanurzać, wynurzać, ponury). Oznacza boginię posępną, mrukliwą, odosobnioną w głębinach, narowistą. W zabytkach cerkiewnych mianem Pronoriw określa się diabła, co dowodzi uprzedniej świętości postaci Nurty-Nury w religii naturalnej. Także Nurów określano jako złych, diabelskich przez ich odmienianie się w wilkołaków, o czym pisał Herodot. Nurowie byli wielkimi czcicielami Wądy-Nury (Nertus) i Chorsa.

Nury – szczeliny skalne, nurta – loch, nurt – także porywający, gwałtowny bieg rzeki, ponury – niebezpieczny, posępny, nyrit (rus.) – smucić się, nyrjat' – lżyć, nyr – mruk, zły, iznreti – wynurzać się, zanere (serb.) – zanurzyć (to samo litewskie – nerti), narowy, narwany, narowisty – gwałtowny.

Wąda-Wębora – czyli węba (od wębor ceber, ubor – ubywanie i przybór – przybywanie wód), także wabiąca i posługująca się webłem – tasiemnicą w celach czarownych. Wębora – wybierająca i wyborna – doskonała. Jest to bogini, która musi mieć wszystko, co najlepsze, sterująca przybieraniem i opadaniem wód. Drugi człon przydomku -bora nawiązuje do jej boskości (borza) i bliskiego związku z Boraną, krzewieniem się, rośnięciem drzew oraz ziół. Ma także związek z brać, jako że Wąda często zabiera płody ziemi, obrywa pola uprawne, pochłania ofiary.

Węda, czyli łowiąca i jednocześnie wędrująca. Od niej zależą połowy ryb. W przydomku tym jest zawarte znaczenie Dawczyni Wody (Węd-dawa). Człon -da mówi o jej boskości nawiązując zarazem do diews – miana złączonego przez Słowian z kobiecością. Także ponętna, nęcąca (przynęta – wnada, ponuta).


WODO-WEŁM

Postacie-wcielenia (równe miana): Wodo-Wełm, Wodo-Bełt i Wodo-Głąb

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Wielkiej Wody, Władca Mórz

Zajmowany krag:Czwarty Krąg

funkcja (zakres działania):zawiaduje wodami słonymi i wszystkim co się w nich znajduje

ród: Wodowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Tryzub i Trygubica. Ma szatę barwy szmaragdowej (niebieskozielonej).

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Topielice (Wodnice, Panny Wodne, Undyny, Jurasmaty, Łobasty)


Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

W językach słowiańskich występuje związek woda – wid, czyli wodzić (wódz) – wiązać (więzić) – wieść (prowadzić) – wieszczyć (wiedzieć, widzieć). Te znaczenia określają boskie cechy Wodów i wiążą ich z innymi bogami – cząstkami Światowita-Swąta. Końcówka -da ( -do) jest jednocześnie nawiązaniem do dawać, oznaczającym bogów dawców, jak i do pojęcia głębiny, dołu, koryta rzeki zawierającej się w indoeuropejskim rdzeniu dou (dheu-b), od którego wywodzi się wiele nazw słowiańskich rzek (np. Dunaj, Dnieprz, Dniestrz, Brda-Dbra, Dunajec). Wodo zwany jest też imionami Wodo-Wełm, Wodo-Bełt i Wodo-Głąb.

Wełm – czyli wielki, wełniasty – okryty runem, wełna – grzywiasty, falujący, wełm – morskie bałwany, fale morskie i miano ducha burz (wymieniane w starych psałterzach), również wełm – podziemny (oczywiste przez związek z Weles i Wela). Pojęcie wełm ma bliski związek z wiłn – wijący się, wilna – wijąca się, i całym szeregiem znaczeń w rodzaju: zawiły, wikłać, wić, uwijać, a więc znów uwić – stworzyć i owitat' – zamieszkać. Inny ciąg znaczeniowy tworzą bliskie pojęcia wywodzone od wałs – własność, włość, władać. Wodowie są więc stworzycielami wód zamieszkującymi w ich głębinach i władającymi nimi. Sam Wodo-Wełm jest bogiem orunionym białymi włosami (wiłsami). Tak samo bliski jest związek z wywodzącym się z tego samego rdzenia wiła-wiły – szalony, nieobliczalny, rozbuchany. Wał – opoka, przegroda, wałs – uderzający, walący, wał – gładki, równający, wał – drąg (podkreślenie cech męskich bóstwa), także siekiera (czes. valaska, również imię legendarnej władczyni Czech, córki Kroka), wałaszący - trzebiący, wałęsający się – krążący (ruchliwy, poruszający wody ).

Bełt, podobnie jak Wełm, oznacza rozkołysanie, rozfalowanie, kręcenie masą wód i mieszanie jej, czynienie mętną i spienioną. Odnosi się to miano do kolistego ruchu okrężnego typowego dla magii i świętych tanów. Błądzenie, błąkanie się (często powodowane przez Woda), błękitny – niebieski (maść Wodów), błąk i błogbłogi-bogi (odnosi się wprost do boskości) to inne pojęcia wyznaczające krąg Bełta. Także błoto – bagno, bolt – wir, bezdeń, bołozno – belka, bełt – grot, pocisk, strzała (dwa ostatnie pojęcia podkreślają męskość bóstwa). Wreszcie błona-błenia-błonie (płaszczyzna, rozległy płaski przestwór) i biel -biały (słowo to jednocześnie określa wielkość, biały – wielki, jak i maść-barwę białą oraz moczary, bagna -bielawy, i wypływa bezpośrednio z wizerunku Woda – boga grzywiastego, białowłosego jak spienione fale).

Miano Głąb omówiono przy postaci Głąbi w poprzednich tajach. Tutaj warto jeszcze dodać znaczenie nawiązujące do wody – glibiel, głębina, czyli toń lub wsysający moczar, bagno chłonące


ŚLĄKWA-DŻDŻA

Postacie-wcielenia (równe miana): Słota, Dżdża i Liniąta

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Wód Spadających, Pani Deszczu i Władczyni Wodospadów

Zajmowany krag: Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):zajmuje się wszelkimi wodami spadającymi, w tym także pomaga Perperunie w trakcie burzy i wyżyma deszcz z chmurnych ciemnych sukien Perperuny, które ta dozwala jej prać. Posiada Kocioł z którego dolewa żywej wody do deszczu, a także skrapia z niego Ziemię swoim Kropidłem-Żywidłem.

ród:Wodowie

pochodzenie: córka Wądy i Wodo-Wełma lub być może córka Dażboga i Wądy - wtedy z Rodu Sołów

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Kocioł Wieczniepłynący Żywą Wodą i Kropidło


Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Brodzice (Brodarice, Panny Wodne)

Wizerunki:


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Bogini Śląkwa zwana także Śliniątą nosi przydomki: Słota, Dżdża i Ducza. Istyjski odpowiednik Śląkwy to bóg deszczu Lituvanis.

Przydomek Ducza wiąże się z kręgiem pojęć oznaczających spadającą wodę: ducza – wodospad, duli, dunąti – mżawka, deszcz z wiatrem, duja – burza. To odniesienie zbliża Śląkwę, podobnie jak przydomek Słota, do gromady bogów Nieba i Światła (Dażbogowie, Denga) i bogów Powietrza [duch –powietrze (wozduch), ducha – zapach] oraz Wiatru (Dyj). Przydomek Ducza nawiązuje także do obrzędowego tańca w kole (dujti –tańczyć)a. Ducza zatem to Pani Wód Spadających. Słota oznacza córkę Sołów, także Boginię Ślącą Deszcz. Słowo to określa również niepogodę, mżawkę, stały, ciągły deszcz. Wyraz rosyjski dożd (pol. dżdżysty) określa rodzaj mżawki, ciągłego opadu deszczu, który jest systematyczny, długotrwały, ale niedokuczliwy. Dżdża-Dożda to Dawczyni Deszczu. Główne miano bogini, Śląkwa, ma też odmianę Śliniąta. Wyraz linąti to prastare słowiańskie określenie związane z lejącą się wodą: linąć – lunąć, lić – lać, lij – ulewa, rozlewać się – nie tylko płynąć ale i bujnie się rozrastać, śliwa – zlewa, ulewa, śląk – wysięk, wylew, siąknięcie, ślina, siąpienie (śląpienie), śluz, śliskość, ślizgać, sliozy – łzy.

Stąd wzięła się nazwa Śląsko (Śląsk, Ślęgia) – Ziemica Deszczów, zamieszkana przez liczne plemiona z ludu Lęgów (Z-Lęgów), wchodzące w skład Lęgii (Lugii). Lęgowie byli głównymi czcicielami Wielkiej Bogini Deszczu Śląkwy.

Bliski związek z mianem bogini mają także wyrazy z kręgu ślęczeć, ślęczyć – czyli dukwieć, mozolić się, słąka – skrzywienie, słonko – słońce, łąka, łęg, łekno, lęg, leżeć, legać, ze wszystkimi rozległymi związkami i odniesieniami świadczącymi o tym, iż bogini ta była zapewne kiedyś, w najdawniejszych czasach, główną boginią ludu Lęgów -Wielką Matką, mającą w swej pieczy wody, lasy, łąki, całą ziemię plemienną, płodność zwierząt i roślin owej ziemi oraz rozród i powodzenie całego ludu.


WODNIK

Tak samo jak Śląkwa zrodził się z pary Wodów, albo z ich oparu, Wodnik. i posługuje się,

Postacie-wcielenia (równe miana): Wodnykus-Nyks, Kołbań i Nur

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Rzek

Zajmowany krag:Szósty Krąg

funkcja (zakres działania):należy do niego wszystko co w rzekach i opieka nad wodami płynącymi po ziemi lub pod ziemią.

ród: Wodowie

pochodzenie: syn Wądy i Wodo-Wełma

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Czarowne Wiosło-Niosło, którego jedno pchnięcie przenosi łódź o wielką odległość, albo wzbija ją ponad burzące się wody.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Wodniki (Wodianniki, Wodjany, Wodjanoje, Wodelniki, Potopielniki, Topielce, Potopniki, Wirniki, Pływniki, Nyksy, Wódnykusy)


Wizerunki: -


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Wodnik jest znany pod przydomkami Wodnykus-Nyks, Kołbań i Nur. Miano główne oznacza po pierwsze syna Wodo, po drugie boga Znikającego w Wodach albo Przykrywającego Wodami. Podobne jest znaczenie przydomka Wodnykus, z tym że człon nyks, jako mocniej związany z pojęciem śmierci, oznacza najpewniej Tego Który Wciąga w Głąb i Uśmierca albo Uśmierca Powodując Wylewy. Miano Nyks jest skróceniem pełnego brzmienia owego przydomka i było używane na Połabiu, a do dzisiaj przetrwało zarówno wśród Łużyczan, jak i Ślązaków. Postać Wodnika jest znana całej Słowiańszczyźnie i wiążą się z nią do dzisiaj liczne podania oraz obrzędy mające ułagodzić wylewające rzeki lub zapobiec ich wyschnięciu. Pozostałe dwa przydomki oznaczają Tego Który Się Zanurza (nur – nurkować, pogrążąć się w otchłani) oraz Władcę Bań. Banią, baniorem nazywano staw, jeziorko, ale i głębię na rzece, która z racji swej ciemności i głębokości może być siedliskiem Wodnika lub jego pomocników bogunów Wodników-Wodzianych (Wodianojów). Człon koł w imieniu boga kojarzy się z pojęciami kołowania, koła, koł bienia, kłębienia, jak i kołka, kłody, kłódzi, czyli pnia. Te ostatnie nawiązania podkreślają bliskość Wodnika i Swąta – Boga Bogów oraz jego męskość. Odpowiednikiem Wodnika u Istów jest Potrimpus.

Uroczysko Czarna Woda na Łużycach w okolicy Milska jest miejscem czci Wodnika (Wodnykusa, Nyksa). Obrzędy sprawowali tu kołbiowie, którzy nie tylko wróżyli z lotu ptaków, ale również byli kapłanami Wodnika. Za siedziby Wodnika uznawano wszelkie rzeki i jeziora o czarnej wodzie, składano mu również ofiary z czarnych zwierząt. Czarny kogut na dachu oraz czerwono malowane ogrodzenie z białym obramowaniem były jeszcze z początkiem XIX wieku znakiem rozpoznawczym tych okolic, gdzie w dawnych wiekach mieszkali Słowianie, bowiem umieszczano go na zwieńczeniach kościołów od czasu chrystianizacji (IX-XIII wiek) po to, by opornym na nową wiarę Słowianom przybliżyć owe świątynie, jako domy boga. Wcześniej, za czasów pogańskich Słowianie wieńczyli „kurkiem” świątynie wiary przyrodzoneja.

Kogut i kura jako ptaki ofiarne i symbole zarówno Kauków, czyli Bogów Działu, jak i Kirów – Bogów Pór, zajmowały szczególne miejsce w zdobnictwie wszelkich budowli, miały znaczenie magiczne, ochronne zupełnie podobne do ofiar zakładzinowych składanych pod fundamentem. Dachowy „kurek” chroniący przed złym, przed pożarem, złodziejem, nieszczęściem, przetrwał jako charakterystyczny element, w postaci strzałek wiatrowych z wyciętym kogutem, na dachach


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 21:55, 27 Cze 2008 Powrót do góry

MOCE

Tyn KSNÓW (Chorsów)


Członkowie rodu: Chors, Chorsina, Chorsawa, Chorsiniec (Księżyc)

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Ksnów

Główny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Olcha i Dereń (Świdwę), Łasica i Kot, Kruk, Dziurawiec, Chrzan, Dzwonki, Pokrzyk i Piołun, Majka Pryszczel (Kantarydyna),

kamień: Kamień Księżycowy

minerał: Cynę

rzecz: Kadzidło i Knysze (Pierogi),

maści (barwy): Maść Biało-Błękitną

czerty i rezy (liczby): Czerta 2, Liczba 20,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taja H, Gramota c,

Miesiąc Miesiąc Listopad

Na Weli

Niwa (symbol): Niwę Księżyca, Łódź

Tyn: Dwór Cynowy

Wieńce i ofiary: Dzwonki, Pokrzyk i Piołun

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata): knysze


CHORS

Postacie-wcielenia (równe miana): Chors-Książ, Chors-Chwar i Chors-Knysz (Mesinc).

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Ksiądz, Ksiń, Książ, Miesiąc, Miesiec - Pan Wiary i Tajemnicy, Władca Taj, Pan Wzburzenia, Władca Krwi

Zajmowany krag: Piąty Krąg, Krąg Dużych Mogtów

funkcja (zakres działania): rządzi wiarą, krwią, tajemnicą i tajami oraz uczuciami sprzężonymi z gniewem

ród: Ksińce, Ksnowie

pochodzenie: Dzięgle - syn Czarnogłowa i Białobogi

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Srebrny Bęben z własnej skóry i Krakulica

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Czarcichy.

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Chor, krow
Chorsina została zapisana w starych czeskich dokumentach i kronikach jako Krosina. Miano to ma związek z całym kręgiem znaczeń, poczynając od krosno – kołyska, przez samo pojęcie kręgu, a kończąc na prozaicznych krosnach – koszach do noszenia ciężarów na plecach. W łańcuch etymologiczny włączają się takie pojęcia, jak: krszenie – kruszenie, kruszec – kopalina (metal), kruchość – delikatność, słabość, kruża –obrzęd i kruż – kielich obrzędowy, krążyć, krągły i krąg-krug (trzy ostatnie pojęcia również łączą się z rytuałami i obrzędem). Miano Chorsów wywodzi się z horzeć-gorzeć (jaśnieć, pałać, świecić) i wiąże również z takimi znaczeniami, jak gorącość, gorączka, gorze, grzać, gorycz czy choroba. Imię Chors pochodzi na równi od słowa wycharsly – osłabły, wynędzniały, chory. Jednocześnie wiąże się ono z pojęciem kraszu – barwności, czerwieni, piękna (krasny – piękny, zdrowy) i kraszu – boskiego ichoru, krwi bogów. Chorsowie są związani z najdawniejszymi starożytnymi wzorcami wierzeniowymi – z obrazami Księżyca i Krowy (Chorsina jest rodzicielką Czarnej Bożej Krówki – Światła Ciemności, a Czara-Chorsawa i Chors są pasterzami owej Czarnej Krowy) oraz Krwi. Są związani z pojęciem krzesania ognia (od nich otrzymali ogień ludzie). Imię to ma bliski związek z perskim pojęciem chwareny – boskiej mocy, ze słowem kchwar-kswar (hvare xsaetem, xurset) – jasność, światło, ogień, od którego wywodzi się także imię Swaroga. Chors to wycharsły Swarog, według mitu niegdyś identycznie jaśniejący, ale obdarty ze skóry, którego nietrudno powiązać ze „słońcem nocy” – Księżycem. Imię Chorsa niedwuznacznie łączy się z rdzeniem kar, od którego wywodzą się określenia: kary – czarny, czamy – czarny, karminowy – czerwony, czerwony – czerwony, kara – za występek, naruszenie praw, złamanie przysięgi, król – władca, kruk (ptak Chorsów), krak – król, gałąź, pień, Krak – imię legendarnego władcy Wiślanii, a także Krakowianie-Karodunowie – jedno z plemion ludu Chorwatów, czy miano całego owego wieloplemiennego ludu Charwaci-Chorwaci-Chrobacib – ludzie krewni (bliscy, pochodzący z tej samej krwi) i krewcy, krwawi (znani zresztą jako czciciele Chorsa, Chor-wać – Panowie spod znaku Chorsa, kapłani Chora, Strażnicy hrob-ów królewskich Scytów-Szczytów i ludzie chrob-rzy – wojowniczy, silni). Czarownicy świątyni Chorsa w Krakowie twierdzą, że Krak był synem Chorsa. Miano tego ludu wiąże się z takimi znaczeniami, przypisanymi również Chorsom, jak: krou – lśniący, krov – krwawienie miesięczne, kra, kry – skra, skrzący, ksznić – błyszczeć, kriwe – czarownik składający krwawe ofiary kapłan, krzw – krzak, krzew, chorągiew – emblemat i barwy bóstwa niesione na kiju-gałęzi przed wyobrażeniem bóstwa lub zamiast niego. Również bliskie są takie pojęcia, jak ichor – krew boska, i juchor, jucha – sok roślinny, krew zwierzęca, chory – brzydki (u Załabian, co nawiązuje do baju-mitu o Chorsie), prochyreł – podły, chiriti – nędznieć, chrast-chworost – chróst (krzak, dąb), chwarszczeć -szeleścić, czar, oczarowanie, czarowanie, czarodziejstwo, uroczenie – magia. Załabianie, po przyjęciu chrześcijaństwa, mieli też swoje określenie diabła – Choraw (co wskazuje, że poprzednio znali go jako boga). Z tego samego rdzenia wywodzi się słowo czart i czert (z którego z kolei wywodzi się ciąg znaczeń, takich jak czerchlić – obłupywać z kory, krajać, krótki, kroć, czersło – kora, kersle – siekiera, kertu – tnę, czerta – nacięcie, znak, liczba. Czarty i Czarcichy są zresztą Stworzami służącymi Chorsom. Bliskie są też pojęcia: chrobry – waleczny, chabry – siny, niebieski (nawiązuje wprost do mitu) i chromy – poraniony, kulejący, albo ochrona, schronienie, chrom-chram – świątynia. Ogólnie, krąg rysujących się tutaj znaczeń wskazuje na Chorsa jako boga upadłego, który skrył się w Podziemiach i związał z nocą (odpowiada to faktowi upadku archaicznych kultów księżyca jako wiodących na rzecz zwycięskich kultów słońca). Odpowiada to treści mitu, w którym Chors zostaje pojmany w pułapkę i musi wykonać bęben z własnej skóry, żeby przebłagać Czarnogłowa. Przegrywa w walce z Perunem i kryje się w Podziemiach.

Kysz, kusz, miesiąc
Przydomki Chorsów, Książ i Książa, Ksienia (Kniaź, Knechini) oraz Knysz posiadają wspólne objaśnienie. Niektóre kościoły i modlnice łączą dwa przydomki - Knysz i Książ - w jeden, trzecim zaś przydomkiem Chorsa czynią Mesinc-Mesec (Miesiąc). Kniesiący znaczy mżący, świecący światłem chłodnym, srebrzystym, klśniący, lkśniący, k-niosący – niosący światło (sączący) i mieszający je (miesiący z ciemnością). Podobnie jest ze znaczeniami lśniący, łśniący, łskniący, łsknący, łsnący, łyszczący, łyskający, błyszczący. Kśniący-lkśniący-łkśniący – połyskujący, słabo świecący, mżący światłem zimnym. Książ-Ksiądz-Kniaź – pan, władca, ksiądz – kapłan księżyca, ksień (ksieniec) – wnętrzności (znaczenie to wypływa bezpośrednio z mitu o obłupionym ze skóry Chorsie), kuszeti – ruszać się, kusić, kisziet' – roić się, ksyk – syknięcie z bólu, knysić -bełtać, miesić (np. ciasto, ale i wody), knysać – kołysać, falować, wzburzać, poruszać (związane z przypływami), knysać – wzruszaćd, knieć, cknić – tęskny, tęsknić, wywołujący uroczną ckliwość, rozrzewnienie (melancholię), tęsknotę, Knyszami nazywano wielkie, trzykątne obrzędowe pierogi z serem, pieczone na ofiarne uczty dla Chorsów. Kno-kien to wreszcie pień, kłoda, knieja – ostoja, znaczenie to jednocześnie podkreśla męskie cechy bóstwa.

Chwar to, jak wyżej powiedziano, odniesienie do ichoru i chwareny – boskich płynów i mocy. Także przypomnienie związków Chorsa ze Swarogiem – jego dawnego blasku, piękna i siły (chwały, śwarności) i obecnego waru – odniesienie do wszystkich znaczeń wypływających z pojęcia waru omówionych przy opisie postaci Swaroga.

Przydomek Mesinc-Mesec odnosi się do roli Chorsa jako władcy Miesięcy (będących dziećmi Godów-Kirów) po odebraniu ich Godom, a przed ich utratą na rzecz bogów Nieba i Ognia. Jest to miano dwuczłonowe, mesi-sinc (-sec), o rodowodzie sięgającym wspólnego języka praindoeuropejskiego. Mes łączy się z łacińskim mensis, greckim men (mensos), indyjskim mas, litewskim menuo (menesis), niemieckim mond (monad). Praaryjski rdzeń me znaczył mierzyć, miara. Czas mierzono początkowo, wśród wszystkich ludów, według Księżyca, on był jego miarą. Człon -sinc (-sec) zawiera w sobie znaczenia siec – ciąć, sięgać, słać – posyłać. Tak więc Mesec to Zsyłający Miarę, Dawca Miary, Sięgający po Miesiące, Zsyłający Miesiące lub Tnący Rok (god) na Miesiące (Miary). Człon sinc nawiązuje zarówno do świetlistości (sijac – świecić, siać światłem identycznie jak w nazwie grudnia Prosinec-Prosijac), jak również do siności Chorsa.

Miara, miesić
Jednocześnie z miana tego boga, jako całości, wywodzą się takie znaczenia, jak mierzyć, miara, mierzwić – mieszać, miesić – wikłać, mieszać (Chors miesza wody mórz przez przypływy i odpływy), mieszkać (dawniej dbać, przebywać-bawić, żyć, bywać – czyli także przybywać i ubywać lub przychodzić i odchodzić [jak to ma miejsce z Księżycem], także zwlekać), mieść – rzucać (miotać), miotła, mięso (miotła i mięso zastanawiająco wiążą się z księżycem w micie Hucułów opowiadającym o wilkołactwie)f, mścić się (msta, zemsta, pomsta), most (kładka), mościć, mieszkiruchy (zamieszki), Misisznycy – Miesięcznicy (Zdusze-demony odmieniające się cyklicznie – miesięcznie, żyjące między ludźmi, jak ludzie; pewnym ich rodzajem są Wilkołaki). Z rdzeniem mes- również wiążą się pojęcia masłego – tłustego (odnoszone do Pełnego Księżyca, czyli Meseca-Książa), masłoku – odurzającego napoju powodującego ekstazę, maski – głównego elementu kapłańskiego stroju w religii naturalnej, i maszkary. Także z tego rdzenia wypływa imię pierwszego historycznego władcy Polski, dynastyczne imię rodu Piastów – Mieszko (zawiera ono odniesienia do Dawcy Miary, sięgającego po władanie miesiącami – może w związku z przeprowadzoną przezeń zmianą religii, powodującą zamieszki i zamieszanie –mieszającego to, co było dotychczas). Być może był on wyznawcą Chorsa i członkiem Bractwa Wilkołaków (Młodych Wilków). Jego imię Dago widniejące na dokumentach wiąże go również z pojęciami dawcy i ognia, blasku oraz jasności (dag).

CHORSINA

Postacie-wcielenia (równe miana): Chorsina-Księża, Chorsina-Kirsna i Chorsina-Tchna

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Możliwości i Zdolności, Pani Myśli i Przeczuć, Wielka Wróżka, Pani Dźwięku i Wdzięku


Zajmowany krag: Piąty Krąg

funkcja (zakres działania):

ród: Ksnowie

pochodzenie: Dzięgle – córka Czarnogłowa i Białobogi

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Dzwonki, Nawęzy-Wielowęzły, Srebrna Obręcz i Charcap.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Czartowie (Czarty)

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Kirsna, tchna
Przydomek Chorsiny Kirsna tyczy się jej właściwości oczarowujących, władzy rzucania uroku. Kirsen to sen maligna, sen na jawie, omam, sen tak realny, jak samo życie.
Tchna to przydomek mówiący o Chorsinie jako dawczyni wiedzy, wiary, natchnienia, władczyni głębokiego umysłu, uczuć wysokich. Znaczenia tchnienie, oddech i duch, dusza wywodzą się właśnie z owego wspólnego rdzenia tch-dech. Bardzo bliskie są takie pojęcia, jak tknięcie i dotyk odnoszące się do przeczucia, intuicji, natchnienia-weny (weń – powietrze górne, wieliczące).


CHORSINIEC


Postacie-wcielenia (równe miana): Księżyc, Ksiniec-Ksiemżyc, Wychorsł


Inne nazwania jego osoby (przydomki): Chorzyc, Mały Ksin, Mały Książ, Mały Ksiądz, Mały Chors, Miesiączek- Pan Zmiany, Władca Natchnienia oraz Snu, Pan Marzenia i Władca Obrazu, Dawca Kwasu


Zajmowany krag: Siódmy Krąg

funkcja (zakres działania): wszelkie zmiany, natchnienie i marzenie, włada obrazem – widokiem. Jest zatem władcą wzroku i odpowiada za dobre widzenie. Od niego zależą wszelkie kiszenia i przypływy.

ród: Ksnowie

pochodzenie: syn Chorsa i Chorsiny

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Żółwia Grzechotka i Srebrzysta Tarcza-Zwierciadło Świata

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Dziwożony

Wizerunki: -

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Ksiniec, kisić
Chorsiniec nosi miana Księżyca, Ksińca-Ksiemżyca albo Wychorsła. Imię tego boga oddaje jego pochodzenie, ale także w drugim członie nawiązuje do pewnej jego nabytej cechy, siności, którą bóg się okrył po uderzeniu i cięciu go mieczem przez Perunica. Od tamtego czasu mimo, że Chorzyca złączyła obie rozcięte połowy jego ciała i obłożyła ziołami czarownymi miejsce cięcia, a potem ciało Chorsińca się zrosło, jego połówka pozostała ciemna, sina – utraciła na zawsze boski blask. Nigdy też nie przestało go boleć miejsce owego cięcia i nigdy nie odzyskał władzy nad ową ciemną swoją połową. Do tego także odnosi się jego przydomek Wycharsły – czyli pozbawiony sił i blasku, niechorzejący – nie świecący ową połówką ciała, nie grzejący, nie gorejący. Wiąże się to ze znaczeniem wyrazów chory – niezdrowy, chorowity – osłabły, choroba – ból, słabość ciała, wyblakłość, osłabienie, niewładność. Do tej samej cechy nawiązuje miano Ksiniec i Ksiemżyc, czyli siny i mżący słabym zimnym światłem, albo zamierający i odradzający się. Wszystkie miana Księżyca są zdrobnieniami. Końcówka -yc (-ec) oznacza syna: Księżyc, Ksiniec, Ksiemżyc, Chorsiniec, czyli Mały Książ (Ksin, Ksiądz, Chors). W przydomku Ksiniec zawiera się również inne znaczenie: ksiniec – wnętrzności, ksieniec – kiszka, wnętrze oraz kuzinti (lit.) – poruszać się, kuszeti – roić się, kiszet’ (ros.), ksenec (czes.) – młode węża, żaby, kisić (pol.) – kwasićb. Wszystkie te znaczenia biorą się stąd, że Chorsiniec po cięciu miał wnętrzności na wierzchu (niektórzy mówią, że tak pozostało w owej niewładnej połówce) oraz że rządzi kobiecym wnętrzem, płodnością, rojeniem się, rozmnażaniem, kobiecym nastrojem i przypływami żądzy, a także ruchem wód (zarówno zewnętrznych – morza, jak i wewnętrznych – soków, wód płodowych, ruchem krwi). Według podania-bai, dzieci Chorsa wyroiły się w liczbie stu synów z brzucha Chorsiny.
Chorsiniec dał ludziom umiejętność kiszenia (kwaszenia) potraw, jest Dawcą Kwasu.


CHORSOWA

Postacie-wcielenia (równe miana): Chorsowica, Czara-Szatrja, Szałna-Łuna


Inne nazwania jego osoby (przydomki): Kusza, Luna, Czur, Szatana - Pani Czarów i Uroków, Władczyni Czert oraz Pani Tanów


Zajmowany krąg: Siódmy Krąg

funkcja (zakres działania): wszelkie uroki, czary, kuszenia, obrzędy i ryty, w tym tany i czerty, ustrojenie, stroje, suknie, zbytek-wystrój

ród: Ksnowie

pochodzenie: córka Chorsa i Chorsiny

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Zaczarowana Piszczałka i Czarowna Czarka, oraz Srebrny Sierp- Sierprzyc

Pomocnicy (Stworze - boginki): Łojmy

Wizerunki: -

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Soł - sow
Chorsawa ma wtórne miana Chorsowicy, Czary-Szatrii i Szałny-Łuny. Do imienia tej bogini odnoszą się wszystkie odniesienia związane z rdzeniem chors. Drugi człon jej imienia głównego, sawa, wiąże się z kolei z dwojakim znaczeniem płynącym od przydomka Swarożyca-Soł. Przydomek sol (sou, sow) znaczy: świecić, błyszczeć jak słońce, słoneczny blask, słać, wysyłać, posyłać blask, czyli dawać żar (chor-gor). Rdzeń ten ma jednak także znaczenie mokry, wilgotny, wodny, bagienny, co nawiązuje do żeńskości bogini, jej płci, rządzenia pływami wód i płodnością kobiet. Z drugiej strony to dwójznaczenie bierze się również z mitu o Swarożycu-Słońcu, którego pałac został przez Chorsa ukryty na dnie morza. Swarożyc każdego wieczora wracając do swego zamyku obmywa się w morzu i wstając czyni to samo, jest więc gorący i mokry jednocześnie, sypia też na dnie morza, pod wodą. W przydomku Chorsowica drugi człon miana nawiązuje do sowitości bogini, czyli obfitości, krągłości jej kształtów, obfitości darów, jakie zsyła na wybranych, oraz do mitu, który każe jej być kochanką Sowicy-Polela, jedną z bogiń Ciemności (Podziemia, Zaświatów, Nawi).

czar
Przydomek Czara podkreśla żeńskość bogini, albowiem czara to naczynie obrzędowe, napełniane w specjalnym rytuale spermą, mlekiem i miodem oraz wywarami odurzającymi. To także nawiązanie do czar – oczarowywać, czarować – kreślić czerty (czarati -znaki magiczne), czarziti (starosł.) – kreślić, czara (czes.) – linia, kurti (litew .) – działać, czara (awest.) – środek, krnoti (ind.) – działa, krtja – czary, czarny – barwy ciemnej, czerwony – krwawy, czar – rzucanie zaklęć i stosowanie magii, czart – ciemny demon, czarownica, czarodziej – kapłani rodu Chorsów. Czarownice i czarownicy oraz czarodzieje i czarodziejki to dwie gromady kapłańskie świątyń Chorsów-Ksnów. Postać bóstwa była znana Rusi jako Czur (rodzaj męski pochodzi z okresu zdominowania pocztów bogów przez pierwiastek męski), a jej imię w późniejszych wiekach określało znaczenia: zamawiać, czarować, wara, a kysz, bronić się zaklęciem itp.

Szatrzyć, szata, Szatana
Dokładnie niemal to samo znaczenie ma przydomek Szatrja. W języku słoweńskim przechowało się znaczenie szatrija – czary, oszatrati – oczarować. W czeskim setfiti – baczyć, w staropolskim szatrzyć się – uważać. Także szawiać – poruszać się, pomykać, chwiać, tańczyć (taniec obrzędowy w kole ku czci Szatrii -szał), szawina – jałowiec, szata, szatka, szatno – suknia (dawniej strój obrzędowy kapłanki-czarownicy Szatrii-Czary, na który składała się również chusta okrywająca głowę), czeska i łużycka nazwa chusty (chusteczki) – szatek, zachowane również obocznie w skrzatek – bogun w czapce na głowie, szatar-czatar (czadra) – namiot, szaławiła – nawiedzony, opętany. Wielka świątynia Czary-Szatrii znajdowała się na Litwie, na Górze Szatja. Ważny i zastanawiający jest kolejny irański odnoślk i związek imienia bogini Chorsawy (w ogóle całego rodu) poprzez Szatrję z indo-irańską mitologią i boginią Szataną (Sataną, hinduską Sati) znaną Scytom, a także dzisiejszym Osetyńcom, Bałkarcom i Nartom. Zachowały się jej scytyjskie wizerunki na złotych pasach i rytache. Jej uroczysko znajdowało się w pobliżu Światliszza Roda i Rodżany nad Rosią. Szatana była związana z Amazonkami oraz kultem księżycowym.
Ostatni przydomek, Łuna, nawiązuje do szału wywoywanego czarownym tanem i napojami oraz sprowadzanego czarami, a także do blasku – łuny. Łuna (łac. luna księżyc, grec. lychnos – światło), miano przypisane księżycowi przez Wschodnich Słowian, jest w istocie mianem siostry Chorsińca Chorsawy. Według wschodnich kapiszt i świątyń Chorsa to Czara-Łuna płynie w swej srebrnej łodzi nad Ziemią, a nie Chorsiniec. Jej istyjską odpowiedniczką jest bóstwo Krukis.


Tyn RODÓW




Członkowie rodu: Rod, Rodżana, Rada-Rodzica, Rudź

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Runów

Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Buk i Grab, Wiewiórka i Żaba, Wilga (Boguwola) i Gęś, Wilżyna, Macierzanka i Paproć (Narecznica), Bławatek i Bieluń, Świerszcz

kamień: Agat,

minerał: Glina,

rzecz: Jajo i Ziarno

maści (barwy): Maść Ruda,

czerty i rezy (liczby): Czerta 6, Liczba 15,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taja R, Gramota i,

Miesiąc

Na Weli

Niwa (symbol): Niwa Ziarna

Tyn: Dwór Agatowy

Wieńce i ofiary: Bławatek i Bieluń,

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):


ROD

Postacie-wcielenia (równe miana): Rod-Narod, Rod-Kolada (Kułada), Rod-Ród.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Plemienia, Władca Rodów i Zadrug (czyli Narodu) i Pan Słowa

Zajmowany krag: Piąty Krąg, Krąg Wielkich Mogtów

funkcja (zakres działania): opiekuje się słowem, a więc mową i zapisem słów. Czuwa nad dobrem plemienia i zadrug, które je tworzą. Ustanawia prawa rodów.

ród: Rodowie

pochodzenie: Dzięgle – syn Czarnogłowa i Białobogi

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Złote Koło Czteroszprychowe i Złota Trąbita

Pomocnicy (Stworze - boginki): Rodki-Rodżańce


Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

ROD i RODŻANA to bóstwa o bardzo archaicznych mianach, które przetrwały wśród wschodnich i południowych Słowian. Miano Rod jest jednoczłonowe. Rod to bóg poczynający, dający żywot. Od rdzenia rod biorą się istotne znaczenia, takie jak: rodzić, narodzenie, rodzic, rodzina, rodiczka (krewna), rodowity, ród, rodak, rudy (czerwony, ognisty, rodzony), turodzic (tutaj narodzony, tuziemiec), rodzicowie – plemiennicy (współplemieńcy), naród (nad-ród), rodzaj (ród, pokolenie, potomstwo), urodzaj – plenność, rośnięcie, owocowanie, ród – szczęście, powodzenie, ród – przyrost. W cerkiewnym słowiańskim zachowały się liczne znaczenia związane z pojęciem rod – szczęście i dawca szczęścia: radiet' – dbać, radit' – raczyć, rodżić – chcieć, rad – trud, raditi – pracować. W Polsce zachował się strzęp starych uroczystości ku czci Roda w zniekształconej formie zwanej Rodusiami.

Istyjskimi odpowiednikami boskimi tej pary są Natrimp – bóg Płodności i Łauma.

Rod nosi przydomki Rod-Narod, Rod-Kolada (Kułada) i Rod-Ród. Dwa z tych przydomków już omówiliśmy. Przydomek Ród odpowiada jego funkcji Opiekuna Rodu -jednostki w dawnej społeczności większej niż Rodzina, lecz mniejszej niż Zadruga. Słowem ród określano właściwie i zadrugę. Drugi przydomek, Narod, dotyczy funkcji ogólniejszej – bóstwa ponadplemiennego, królewskiego, obejmującego swym panowaniem wszystkich podlegających zwierzchności władcy. Początkowo piecza ta obejmowała zadrugę, później pag czy pogost (okręg), potem plemię, wreszcie związek plemion i całą ojczyznę (rodinę, naród).

Przydomek Kolada-Kułada oznacza, że Rod działa ku ładowi, porządkująco, jest blisko związany z Ładem – bogiem Porządku Rzeczy. Człon kol (kuł) ma dodatkowo dwa znaczenia. Pierwsze: kolić – kłuć, bóść kołem (kolcem), czyli kołkiem, co również podkreśla męskość i waleczność bóstwa. Drugie wiąże się z kołem – owalem, okręgiem, obręczą, podobnie jak w wypadku trzeciego przydomka boga Łada-Kołata, i nawiązuje bezpośrednio do mitu, do pojęcia Kręgu – Koła Bogów i koła jako tańca oddającego cześć bogom, stanowiącego część obchodów i obrzędów świątecznych.

Kolada jest to ten, który uderza Welesa kołem od Niebiańskiego Wozu, podczas gdy Rodżana, siedząca na wozie, ukrywa w fałdach swych sukien świeżo narodzone Niebiańskie Młode (bodre) Światło. Umożliwia on ucieczkę i ocalenie Światła, co pozwala zamknąć cykl słoneczny i wegetacyjny w kolejnym kole. Dzięki temu czynowi życie Roda (lub według innych wersji Łada, lub ich obu, według trzeciej grupy podań) może nadal trwać i Wielkie Łowy Zimowe (20-26 grudnia) kończą się każdego roku niepowodzeniem Sił Ciemności, bogów Zaświatów. Pasterze Bożej Krówki, Bożebóg-Bodo i Boda, mogą przejąć swe role opiekunów czuwających nad jej wzrostem i przemianą w potężną Białą Krowę (Białego Byka). Pamięć i obrzędy ku czci Kolady przetrwały na Rusi niemal do współczesności. Jest to grudniowe święto przesilenia będące połączonymi obchodami ku czci Rodów i Ładów, tak jak w letnie przesilenie (20-26 czerwca) odbywa się połączone święto Ładów i Dziwieniów (Kupałów).


RODŻANA

Postacie-wcielenia (równe miana): Rodżana-Gąść, Rodżana-Przyroda, Mienia-Titra

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Rodziny, Pani Przyrodzenia, Dawczyni Wieszczby, Pani Rodu, Pani Pieśni

Zajmowany krag: Piąty Krąg, Krąg Wielkich Mogtów

funkcja (zakres działania): opiekuje się rodziną, odpowiada za cechy osobiste wszelkich żywych bytów, daje możliwość widzenia przyszłości, a także widzenia całości – a więc wieszczenia, odpowiada za umiejętności śpiewu i wierszowania

ród: Rodowie

pochodzenie: Dzięgle – syn Czarnogłowa i Białobogi

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Złote Tarło, Złote Gęśle, Złote Jajo i Złota Pachalica (Wachlarz)

Pomocnicy (Stworze - boginki): Rodki-Rodżańce

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Rodżana, gąść, mienia

Imię Rodżany znaczy po prostu żona Roda (żena – żona, kobieta, żeńszczyna – kobieta).

Rodżana jest czczona jako Rodżana-Gąść, Rodżana-Przyroda i Mienia-Titra. Mienia – czyli mieniąca się, świetlista, barwna, również zmienna. Także, a może przede wszystkim, Dawczyni Mian, czyli nazywająca rzeczy i dająca imiona przedmiotom oraz ludziom. Od tajemnego miana danego przez Rodżanę zależy wiele w życiu człowieka – dokładnie całe jego przyrodzenie (ułożenie, charakter, płeć, konstytucja fizyczna, cechy budowy itp). Miano to jest związane z wiergiem-wyrokiem określanym przy narodzeniu przez Mokoszów i Rodów, a przynoszonym noworodkowi pod poduszkę przez Sądzenice, Rodżanice lub Narecznice (Udełnice). Ma ono postać wiergu-wiązki patyczków albo deszczułki z odpowiednim znakiem tajemnym lub wierguźdźbeł, wiergu-pajęczyny czy, zależnie od regionu, jeszcze inne postacie. Miano-imię powinno być okryte tajemnicą i nikomu niepowołanemu nie ujawniane, bowiem zawładnięcie tym imieniem przez wroga albo złego czarownika jest zgubne dla człowieka. Mienia znaczy także mówiąca, dająca dar mówienia, układania pieśni i wieszczenia, układania myśli w słowa. Pod przydomkiem Titra bogini była znana na Rusi Kijowskiej, a określenie to znaczy dokładnie mianująca, Dająca Miano (tytuł, nazwanie, imię), ale ma także inne znaczenie: miara, a więc Dająca Miarę, Mierząca – co wskazuje na jej bliski związek z Chorsem, który począł jedną z jej córek.
Do funkcji mowy i pieśni oraz muzyki odwołuje się drugi przydomek bogini – Gąść. Mówi on o Rodżanie jako dawczyni gęśli – narzędzi wytwarzających pieśń – muzykę (skrzypiec, cytry, liry, piszczałek, skuduczy, dzwonków, bębnów, dud, trąbit, kobz), zdolności muzycznych (bardzo ważnych z obrzędowego punktu widzenia i zawsze mocno związanych z rytuałem), tanecznych i słownych pozwalających układać pieśni, modlitwy, opowieści, zaklęcia – czyli gędać (gadać – mówić, zaklinać, czarować). Hudba (gudźba, gązdba, gęśćba) to stare słowo określające muzykę, nim je zastąpiono pożyczką z greckiej mitologii: Muzą. Hudobnicy, koźlarze (kobziarze), gęślarze-guślarze, gajdowie (dudziarze i gadacze, zaklinacze) to dawne gromady kapłanów (czarowników) związanych ze sprawowaniem kultu. Gusła to obrzędy, zaklinanie, uroczyste modlitwy (gąstać – szeptać, szemrać, mówić cicho, jednostajnie, monotonnie, tak jak się wymawia zaklęcia szamańskie lub modlitwy). Te odniesienia wiążą Rodżanę z obchodem – jedną z wielu znanych naszym starożytnym przodkom form czczenia bóstwa i świętowania (do dziś „obchodzić” znaczy też świętować), czyli rodzajem procesji z chorągwiami, wózkami kultowymi, w przebraniach, w maskach, dookoła wsi lub terytorium wspólnoty – tak by koło uświęcone obchodem zamknęło owo terytorium przed złymi mocami. Ptakiem Rodów jest gęś i specjalne obrzędowe pieczywo w formie bułek wypiekane dla Rodów nazywano gąską. Przydomek ten mówi także o Rodżanie jako bogini gęstowłosej, okrytej splotami - gęstwą włosów, być może kędzierzawej.
Trzeci przydomek, Przyroda, oznacza Tę Która Stoi Przy Rodzie, czyli jego żonę-siostrę, tę, która decyduje o przyrodzeniu – czyli cechach związanych z przyjściem na świat, tę, która w każdą rzecz żywą wkłada zaródź i jest zawsze obecna przy porodzeniu każdego nowego bytu. Stąd wszystko, co żywe na Ziemi, nazwano Przyrodą (z grecka Naturą), bo we wszystkim, co żywe, co stworzone rękami boga, jest cząstka Rodżany.


Rada Rodzica

Postacie-wcielenia (równe miana): Radorada, Rada-Drasznica albo Rodica-Czela

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Rodziny, Pani Nowych Pokoleń, Władczyni Młodych i Pasterki Dziatek

Zajmowany krag: Siódmy Krąg

funkcja (zakres działania): włada Obrzędami Przejścia, opiekuje się młodymi bytami, potomstwem potomstwem ich uczeniem

ród: Rodowie

pochodzenie: z rodu Ksnów - córka Chorsa, Chorsiny, Roda i Rodżany. Powszechnie twierdzi się, że jest to jedna z Chorsaw uratowana przez Rodżanę z pogromu


narzędzia czarowne - oznaki władzy: Rylec-Szpikulec, Latająca Łopata Chlebowa, Kamienna Tablica, albo Beriost - zwój brzozowy, zwany także Knigą. Łopata jest narzędziem używanym przez Radę-Drasznicę w Obrzędzie Przejścia. Na nią bierze dzieci i wrzuca je do gorącego chlebowego pieca, lub łaźni. Szpikulcem nakłuwa ciało

Pomocnicy (Stworze - boginki): Babajagi

Wizerunki: -


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Rada Rodzica zwana też Radoradą, Radą-Drasznicą albo Rodicą-Czelą. Znaczenia członu rod (rad), zostały omówione w Tai Szóstej – przypis 18. W głównym imieniu bogini, w drugim członie, występuje końcówka -dzica, która nawiązuje do deus – bóg, daws – dawać, diw – dziki oraz stanowi zdrobnienie oznaczające córkę.

rodziciel
Zarówno miano Rada Rodzica, jak i Radorada, zawiera zdwojenie rdzenia rod (rad), wzmacniające magiczne wierzeniowe działanie imienia i nadające mu boskość. Zwykłe imiona (ludzi, zwierząt, roślin oraz rzeczy) składają się zawsze z dwóch różnych członów albo stanowią jedno słowo, nigdy nie są zdwojone. W przydomku Rodzica i Rodica zawiera się znaczenie rodziciel – ten, który wydaje na świat i opiekuje się potomstwem. Bogini odpowiada za wychowanie potomstwa. Jest tą, która odrywa oseski od piersi matki. To jej obrzędy odbywają się w siódmym roku życia i łączą się z próbą ognia, strojeniem, zaplecinami i postrzyżynami. Z rąk matki dzieci dostają się pod opiekę Rady, a z jej rąk przechodzą pod opiekę Siudy-Osidły i Ładziwa.

Drasznica, strasznica
Przydomek Drasznica odnosi się właśnie do owego wywołującego strach i drżenie (strasznego, zdrasznego) rytuału. Obrzęd składa się z prób: drogi – samodzielnej wyprawy do lasu, drąga – pojmania i uwięzienia przez kapłanki Drasznicy, dręki – głodu, udręczenia, drażnienia –wytrzymałości na ból i drżenia – odwagi. Ostatnia z prób polegała na przetrzymaniu w gorącym piecu chlebowym. Przeszedłszy pomyślnie próby, dziecko wynosiło z lasu zdobycz (gałąź z owocami, grzyby, kwiaty, miód, inne leśne skarby), a więc wychodziło z symbolicznych zaświatów dzierżąc drogocenny znak nowego stanu, nowej przynależności, nowego bractwaa.
Dlatego właśnie Radzie nadano przydomek Drasznica, a jej kapłanki jagi, ziemskie ucieleśnienia boginek Babojag, żyły zawsze w oddaleniu od wioski (sioła), w lesie, w miejscu zakazanym.

Czela, człowiek
Ostatni przydomek, Czelac, nawiązuje do opieki nad człowiekiem (czeławiekiem), jako że bogini ta sprawuje ową opiekę od samego jego narodzenia. Jest czuła, karmiąca, ucząca stawiać czoło, ucząca czuć i czuwać, a także czyniąca człeka członkiem (częścią) plemienia oraz wynosząca go na czoło, czyniąca naczelnikiem, gdy jej we wszystkim sprosta. Od jej miana pochodzą imiona Rada, Dragomira i Droga.

RUDŹ



Postacie-wcielenia (równe miana): Zaródź, Ruda i Kwiść-Zalęża

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Rucka - Pani Nowego, Władczyni Porodów i Opiekunka Pomysłów


Zajmowany krag: Siódmy Krąg

funkcja (zakres działania): odpowiada za wylęg nowości, za pomysły, ich jakość i liczbę. Tak jak z głowy wyskakuje dzięki niej pomysł tak samo na świat wyskakują przy jej pomocy nowe pokolenia człowiecze

ród: Rodowie

pochodzenie: z Rodu Dziwieniów - Córka Dziwienia i Rodżany

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Kwiat Paproci, Powrósło-Pępowina przy pomocy której pomaga ona noworodkom dobywać się na świat

Pomocnicy (Stworze - boginki): Narecznice

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Rudź czczona jest pod mianami Zaródzi-Pępródzi (Rucki), Ródzi-Rudy i Kwiści-Zalęży. Jej imię wiąże się ze wszystkimi znaczeniami wynikającymi z pojęcia rodu, rodziny, rodzenia, rady, radowania się i radzenia sobie – pojęcia te zostały omówione w Tai Szósteja. Rod, Rodżana i Rodzanice są postaciami znanymi z kronik średniowiecznychb, a ich żywą pamięć w opowieściach, obrzędach oraz tradycji ludowej przechowała zarówno Białoruś, Małoruś jak i południe Słowiańszczyzny (Bułgaria, Macedonia, Czarnogóra, Serbia, Bośnia), a także Słowianie Połabscy (Drzewianie z Wendlandu, Połabianie, Łużyczanie, Bodzowie znad Jeziora Bodeńskiego w Alpach)c. Miano tej bogini ma związek z barwą jej włosów. Oznacza także Tę Która Idzie Za Rodem, pochodzi z krwi Rodów. Zaródź – znaczy Zaczyniająca Rodzenie, Opiekunka Zarodków, co odnosi się do wszelakich zarodków, rozumianych nie tylko jako płód ludzki czy zwierzęcy, ale także jako myśl, pomysł, jakiekolwiek działanie, początek rzeczy, pąk. Końcówka -nica w przydomku Zarodnica to zdrobnienie oznaczające córkę, ale i Tę Która Rodzi Coś Z Niczego (z nicy) i może coś w nic obrócić. Przydomek pomocniczy Pęporódź (Popródź, Papródza, Pepruda) nawiązuje do pojęcia pąku – zalążka, pępu – pępka, pępowiny, pągtwi – kulki, pagu –okręgu rodowego, pęku – dużej liczby np. patyczków związanych razem, jak również do czynności parcia, parzenia się, tarła (bułg. prpor – tarło ryb) oraz do grupy takich pojęć, jak prącie, prąd (prądzenie, przędzenie, przędza żywota, rodzenie, pchanie, tarcie, działanie), puprzica (pupa, wagina i inne żeńskie narządy płciowe – cały obszar płciowo-rodny, miejsce przyjmujące zarodki, a jednocześnie to, z którego rodzi się nowe życie) czy paprzyca (otwór w żarnach, gdzie sypie się ziarno, z którego narodzi się potem chleb). We wspólnym kręgu pozostaje też pojęcie pary (zarówno unoszącego się ciepłego powietrza-oddechu-duszy, jak i dwójki osób powodujących narodziny nowego życia, dzieła itd.). Przydomek Papródza nawiązuje bezpośrednio do wielkiej roli paproci (paproty, papródzi)d w obrzędach kupalnych będących wszak świętami Płodności i wielkim świętem letniego przesilenia. Rodzący się tej nocy wszechmocny, powstały z niczego, tajemniczy Kwiat Paproci to dar bogini Rudzi, dar płodności i mocy dla ciała oraz umysłu. Zdobycie tego kwiatu dawało życiowe powodzenie. Poszukiwanie Kwiatu Paproci było główną częścią środkowego dnia (właściwie nocy) święta. Poszukiwanie odbywało się w parach, a zwane było Stadem, lub Stodarnicą. O świętości rośliny paproci, której nazwa przechowała imię bogini Ródzi-Paprudy, świadczy jej związek nazewniczy z boskim rdzeniem per (Perun, Perperuna, Perepłut, Pripegala, Prowe, Porenut, Puruvit, Porewit, Spor). Przechowane przez Bułgarów i Macedończyków miano Perperuda nie jest powtórzeniem serbskiego i chorwackiego imienia żony PerunaPerperuna, lecz imieniem bogini Ródzi, córki Roda, kochanki Perunica. Związek Perperudy z Perunicem znajduje także odbicie w nazwie świętego zioła peruniki. Inna nazwa paproci, „narecznica”, wiąże się z boginkami Narecznicami, które doręczają nowo narodzonym dzieciom wierg-los, kładąc go pod poduszkę noworodka. Warto zauważyć, że wierg miał często postać pęku patyczków (lub deszczułek), a patyczki wróżebne (wiergowe) wykonywano między innymi z łodyg paproci. Na uwagę zasługuje związek pojęć Pępowiny i popiołu, który się bierze z podania o miłostce Rudzi i Sowicy-Popioła.

Kwiat, kwiść
Kwiat jako obraz przyszłego zarodka owocu, z którego powstanie nasiono, jest związany z innym przydomkiem Bogini – Kwiść. Słowo to oznacza również pączkowanie, wzrastanie, mnożenie (pęczek –kiśc'), wielość czegoś. Również miano Zalęża odnosi się do czynności pomnażania i rozradzania, a wynika bezpośrednio z mitu o Jaskini Lęgu – Jaskini Kłów. Bogiem istyjskim skupiającym zakres działania podobny do Rudzi, ale i Rady-Rodzicy, jest Semidewos.

Rucka, ręka, rączka, rzeka
Przez zachodnich Słowian – Załabskich i Alpejskich Rudź zwana była Rucką. Miano to ma związek z takimi pojęciami, jak: ręka, rączka, rączy, rzecz, rzeka, rzeczka i rzekać – mówić. Ów zbiór pojęć wiąże się z odniesieniami do jej funkcji, jako dawczyni losu (często rzeka jest przedstawieniem losu, symbolicznym wcieleniem Bai), przynoszącej wierg pod postacią deszczułki-łapki (ruczki), mówiącej (rzekającej ruczką) o dalszym losie i bycie, oraz tej która, jest Panią Narodzin Wszystkiego Nowego (każdej rzeczy).


TYN WENIÓW

Członkowie rodu: Podag, Pogoda, Podagzyk, Osidła

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Runów

Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Wrzos i Brzyn (Modrzew), Wydra, Gołąb, Jaskócze Ziele, Goździk, Targownik, owad Bogatka,

kamień: Turkus,

minerał: Wapień

rzeczy: Powietrze i Ścieżki

maści (barwy): Bawatnoniebieska,

czerty i rezy (liczby): Czerta 7, Liczba 16,

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taję P, Gramotę j

Miesiąc

Na Weli

Niwa (symbol): Niwa Fali

Tyn: Turkusowy Dwór

Wieńce i ofiary: Goździk, Targownik,

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):

PODAG

Postacie-wcielenia (równe miana): Podag-Drag, Podag-Mir, Podag-Wardęga.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Dróg i Kierunków, Pan Miru i Swobody, oraz Pan Podróży.

Zajmowany krag: Piąty Krąg

funkcja (zakres działania): zawiaduje pokojem, chwa i jest panem dróg – czyli opiekunem podróżników, odkrywców i wszelkich wypraw

ród: Weniowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga lub Godowie

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Laska-Wekiera, Złota Uzda i Złote Strzemiona

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): bogunowie zwani Podrożnikami lub Kriksztosami.

Wizerunki: -


Znaczenie, miana i słowa wywodzące się z jego imienia

Imię Podag składa się z członów pod- i -dag. Człon -dag został już omówiony przy osobie Dażboga. Tak samo jak tam oznacza on Dawcę i Jaśniejącego (płonącego), czyli boga Darczyńcę. Człon po- (pod-) wyraża ograniczenie lub podłoże (ziemię, podeszwę). Tak więc w mianie tym znajduje odbicie mit o Podawcy Ognia, Nosicielu Blasku. Między kątynami i gromadami nie ma jednak zgodności, kto był podawcą ognia, niektórzy twierdzą, że Chors, Chorsiniec (Księżyc) albo Podagżyk. Imię Podag wywodzą oni od Przychodzący Po Dagach, czyli Dażbogach. Według tej wersji po Dażbogach mieliby się narodzić Podagowie-Weniowie, a potem na przemian inni Żywiołowie i Mocarze (Mogtowie). Część kątyn podaje wersję, według której miano Podaga znaczy po prostu Podający albo Padający z Nieba na Ziemię, czyli Posłaniec bogów. Posłaniec ten w zależności od potrzeby może przybierać różne postacie: promieni słonecznych, blasku, cienia, deszczu, wichru, dźwięku, zapachu, ciepła, chłodu, zwierzęcia czy człowieka. Może się też ukazywać we własnej postaci. Imię Podaga tłumaczy się również jako Będący Poniżej Dagów-Sołów, czyli bliżej Ziemi, dokładnie pomiędzy Niebem a Ziemią. Także Tworzący Podstawę albo Chodzący Po Drogach – Dający Drogę.

To drugie znaczenie zawarte w poprzednim przydomku jest motywem przewodnim i oddaje główną funkcję Podaga-Draga – Dawcy Drogi, zatem łącznika w przestrzeni ziemskiej, niebieskiej i welańskiej. W tym mianie zawarty jest synonim męskości boga drag – drąg. Są i inne odniesienia: drag – drogi, drogocenny, drug – przyjaciel, towarzysz podróży, drag – droga, ścieżka i wreszcie drugi – wtóry, co się odnosi zarówno do narodzenia Weniów jako drugich po Dażbogach, jak i do ich prac, które następują zawsze po robotach Godów. Rysuje się tu obraz boga Łącznika, tak samo łagodnego i przyjaznego, jak Pogoda, Opiekunka Podróżnych. Także wyznaczającego każdą drogę do każdego celu i prowadzącego nią Przewodnika po Drogach Żywota. Określenie Podaga jako drogocennego potwierdza drugi przydomek, Wardęga, który oprócz znaczenia podróż, wyprawa, włóczęga zawiera znaczenie Dawca Waru (Żaru, Ciepła) oraz Dawca Dobytku (wardęga – dobytek, wcześniej „zdobycz” albo „bydło”, stanowiące główny dobytek ludzi pierwotnych). Możliwe jednak, że przydomek ten w brzmieniu Wedr-denga oznacza jedynie Dawcę Pogody lub Wiodącego Tęczę. Zastanawia tu związek z Dengą (Tęczą), która jest blisko złączona z wodą (Śląkwą-Dżdżą). Być może Podag byłby tym, który przynosi złą pogodę, deszcz, chłód.

Ostatni przydomek Podaga, Mir, oznacza Dawcę Pokoju, Zsyłającego Cześć, Wskazującego Zasłużonych, poważnego i poważanego, Dawcę Przymierzy czuwającego nad ich wypełnieniem. Mir oznacza cały świat – jest to podkreślenie funkcji Podaga-Łącznika, bo cały Świat (Swąt) jest jednością – Mir (Podag, Pokój) i Świat to jedno, ponieważ Mir jako łącznik przenika sobą cały świat i jest cząstką Swąta.

POGODA

Postacie-wcielenia (równe miana): Wedra-Ptica, Weń-Wonieja, Ugoda-Zgoda.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Dobrego Powietrza-Weni i Woni (Zapachu), Pani Zgody i Władczyni Ptaków


Zajmowany krag: Piąty Krąg

funkcja (zakres działania): opiekuje się ptactwem, zapachem a więc i zmysłem powonienia, godzi zwśnionych, daje dobry nastrój i zgodę.

ród: Weniowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga lub Godowie

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Złota Pachalica i Złote Miotełki oraz Złoty Wróbel-Posłaniec.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): boginki Obłoczyce.

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Pogoda-Wiedra bogini dobrej słonecznej pogody, wymieniona przez J. Długosza w jego kręgu-zborze bóstw. Wiadra – zapomniane prasłowo oznaczające jasną, ciepłą pogodę, gorąco, upalnie. Wedr – jasny, wedriti se – rozjaśniać się. Wiedra to przydomek Pogody, jedno z jej trzech dodatkowych imion. Wjedra (łużyc.) – pogoda.

Inny jej przydomek – Weń – znaczy przestwór, powietrze. Weniowie to ogólna nazwa całego rodu Podaga i Pogody. Wedernica – tęcza, to z kolei przydomek Dengi, która według tobalarów połabskich była córką Swaroga i Wiedry-Pogody. Także bogini Zorza ma przydomek Witrana (Utrabaga; utro (rus.) – poranek), co wiąże ją z Podagami. Występowała w starych kronikach jako Jutrybog-Jutrzenka.

Imię Pogoda zawiera drugi człon -god, który ma znaczenie godna – zacna, godziwa – dobra, godząca – łagodząca, goda – boska oraz godząca – uderzająca, godowa – rujna, godowa – roczna. Byłaby więc Pogoda Dawczynią Pokoju i Spokoju (Pogodzenia). Według innych, jako Dawczyni Dobrego Powietrza (Weni – klimatu) jest tą, która przejmuje działanie po Godach (Kirach) i łagodzi uczynione przez nich Pory Roku. Istnieje też pogląd, że Weniowie są jedynymi bogami nie pochodzącymi od Czarnogłowa i Białobogi, lecz zrodzonymi wspólnym wysiłkiem Godów, są więc potomkami Godów Po-Godami. W tym wypadku Weniowie musieliby być rodem zupełnie wyjątkowym, nie pochodzącym z Żywiołów ani Mogtów (Mocy-Mocarzy). W Kręgu Bogów zasiadają pośród Mogtów i spełniają funkcję Łączników. Milcze – kapłani kątyny Podaga w Płoni na Połabiu – twierdzą, że Podagowie przychodzą po Godach, czyniąc swoją robotę, i stąd ich miano. Wytyczają oni weń-klimat i układają drogę porom roku oraz Miesiącom. Podag nazywany jest Podagiem-Dragiem, Podagiem-Mirem i Podagiem-Wardęgą. Pogoda nosi przydomki Wedry-Pticy (Ptachy-Pachy, Ptaki lub Matki Ptaki-Pticy), Weni-Woniei i Ugody-Zgody.

Przydomek Weń został omówiony przy osobie Dziwienia. Zaznaczmy tylko, że jest to najpiękniej pachnąca spośród bogiń, łagodna i spokojna, dawczyni szczególnie lekkiego przyjemnego powietrza łączącego Niebo i Ziemię w jedność, ciepła wypełniającego przestworza. Jest dawczynią wszystkich zapachów Świata – pośredniczących między roślinami a zwierzyną, pomiędzy samymi zwierzętami, zwierzętami i ludźmi oraz między ludźmi i bogami. Zapachy łączą cały świat, całą Przyrodę, w jedność. Jako Weń i Ugoda jest uważana za opiekunkę kupców, bowiem wianować znaczy także płacić, a weń to zapłata.
Powyżej omówiliśmy w zasadzie także przydomek Ugoda, który ma trojakie znaczenie. Po pierwsze łagodzenia różnic, czyli łączenia przeciwieństw, łączenia ludzi będących w sporze, sprowadzania spokoju zewnętrznego i wewnętrznego. Po drugie dostrajania i doprowadzania do odpowiedniej ładności wszystkich składników pór roku, miesięcy, pór dnia, ukształconych przez Godów. Po trzecie zaś oznacza także ugadzanie-uderzanie, nagłe zmiany, sprowadzanie złej pogody.

Miano Ptica jest wymieniane w starych kronikach w kontekście: Matka Ptica, Matkoptaka, Bożoptica, Ptachaa. W starosłowiańskim pta (rus. potka, ptica, ptiniec) – ptak. Przydomek ten bierze się z baju-mitu o porwaniu ptaków przez Pogodę i uwięzieniu ich na Wyspie Weń oraz z baju o tym, jakoby Pogoda była matką Miesięcy spłodzonych przez Kirów bądź Żar-Ptaków Światłogońców. Ptak to wyraz praindoeuropejski. Indyjskie pal znaczy latać i z tego znaczenia rozwinęło się słowiańskie określenie ptaków – latających. Także pautas (litew.) – jajo, putns (łotew.) – młode, ptak oraz pesna (pieśń) – śpiew ptaków, głos szybujący w powietrzu. Jednocześnie patha – znaczy droga, peto (łac.) – dążę, pat (grec.) – padać. Te znaczenia wiążą ową nazwę zarówno z mianem Pogoda, jak z funkcją „pogody zmiennej”, podążającej, wyznaczającej drogę – czyli tok zajęć, bieg żywota. Wyznaczanie drogi, podążanie to typowe działanie dla Niebiańskich Łączników, Wieczystych Wędrowców, jak się mówi o Podagach-Weniach. Zatem Ptica znaczy jednocześnie Wytyczająca (Tycząca) Drogęb. W archaicznym brzmieniu tego miana – Ptacha – zawierają się zarówno znaczenia latająca, poruszająca się w powietrzu, tworząca powietrze, jak i droga, ścieżka oraz pach – zapach, zaduch, czy też puch – pióra ptasie, napuszony – dumny, puchnąć – nadymać się, pachać – ruszać, pachać – popychać, pycha – duma, pycha – okrągłość, pyszność – smakowitość, puszczać – poruszać, puszowati – całować, puska – pieszczota, pusz – czub, pąch – krągłość, pąk – pączek, zawiązek (jaja, owocu: greckie ovos, łacińskie avis – ptak i jednocześnie jajo, owoc), pag – okrąg, koło, pąg – wypukły, kolisty, opuszczać – pozostawiać, opadać, pustka i puszcza, rozpuczyć –rozprzestrzenić się, puha – bicz, puhać – wydawać straszne odgłosy nocą, straszyć, pucha – pojemnik (puszka), puhar – czara, czasza (nie z niemieckiego, lecz z praindoeuropejskiego). Dalej rozwija się ciąg znaczeń od rdzenia puk: pukiel, wypukłość, puk (Pukis), pukać, pęk, pęknięcie, pękaty, pęki czy pępek, pępowina. Jak widać, wypływające z prawyrazu ptach (pach, patch) znaczenia są tak rozległe, a jednocześnie powiązane, że bez trudu rysują postać bogini, jak i znaczną część baju-mitu. Przydomek Wedra prowadzi ku dwóm funkcjom: kształcenia pogody (wedro – pogoda, wąd-dra, czyli Wyznaczająca Drogi Wodzie, a więc Wiodąca Deszcze) oraz prowadzenia wędrowców, bo węd – wiodąca dra – drogą, czyli Wyznaczająca Drogi, Wędrująca, Opiekunka Wędrowców.

OSIDŁA

Osidła posiada też drugi atrybut - Sadzę-Mazidło. Mazidłem Osidły znaczy się w obrzędzie Siuda-Baby te dziewczyny, które dojrzały do osiadłości, czyli są zdolne rodzić potomstwo, a potem założyć nowe ognisko rodzinne.


Postacie-wcielenia (równe miana): Usłada-Stłuda, Osidła, Osadza-Siuda


Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Spokoju, Pani Spoczynku i Osiadłości, Władczyni Celu, także Pani Siodła i Pasterka Koni.


Zajmowany krag:

funkcja (zakres działania): opiekunka osiadłości, dawczyni spokoju, pasterka koni. Włada także obrzędami siodła

ród: Weniowie

pochodzenie: z Rodu Ładów - Córka Pogody i Łada (oraz trochę Łagody)

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Siodło-Posiadło, które dostała od swego sturękiego ojca przy urodzeniu.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Świczki

Wizerunki:


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Usłada-Oślada jest bóstwem, którego dawną cześć odnotowali kronikarze, pod rokiem 980, w Kijowie księcia Włodzimierza. Jej posąg stał na wzgórzu w poczecie bogów „rządowych”a. Znajduje się w latopisarskim spisie pod mianem Usłady lub Uszłady. Jako Usień jest znana na całej Rusi, a pod mianem Siudy w Małopolsce, gdzie czczono ją w Lednicy razem z Ładą-Łagodą. Miana: Osidła-Oślada, Osidła-Usłada-Stłuda, Osidła-Osadza-Siudab, wiążą się z takimi znaczeniami jak: osada, osadzać, osad, sadza, sadzać, siedzieć, prysiud – przysiad (w tańcu kultowym), wysiudać – wyrzucić, usunąć, siodło, siedzisko, posada – miejsce osadzenia, osiadłość, – ogród, palisada – ogrodzenie obronne, siła, osiłek, sieć, sidła, osieć – urządzenie do suszenia zboża, setin (cerksłow.) – ostatni, posetiti (cerksłow.) – odwiedzić, oś, sioło, stadło, stado, sadło, pasieka, osieka, osęk, osłoda, słota, złoto, osądzać, sitać – wiązać, sito, sitowie, sitwa – związek, posiadać, po sadzać, posiadłość, pośledni – idący po śladach, śledzący. Również zesłać, po-słać, pościelić, co wywodzi się wprost z mitu o Usładzie i Swarożycuc. Pod imieniem Stłudy jest znana innym starym kronikom Rusid. Stłat (ukr.) – słać, rozpościerać, ścielić, kłaść. Drugi człon miana oznacza też córkę Łada.

PODAGŻWIK

Imię swoje zawdzięcza nie tylko temu że jest z krwi Podaga i dwóch żgwiących bogiń - Swary i Perperuny, lecz i temu, że był on tym, który dał ludziom ogień - podawcą żgwi.

Postacie-wcielenia (równe miana): Podagżyk-Podagrzyc, Pąćdażgwik, Posłaniec.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Ścieżek i Bezdroży, Władca Mgieł, Boski Posłaniec.

Zajmowany krag: Siódmy Krąg

funkcja (zakres działania): podawca i posłaniec od bogów. Włada mgłami i co za tym wszystkimi zabłąkanymi i obłąkanymi.

ród: Weniowie

pochodzenie: z Rodu Runów lub Żgwiów - Syn Podaga, Swary i Perperuny (albo Chorsa i Pogody)

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Samonapełniającą Łagwią-Bukłakiem oraz Wielomastnymi Wiciami. Wici różnej maści znaczą różne noszone przez niego wiadomości.

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Chmurniki


Wizerunki:


Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Podagżyk-Podagrzyc, Podagżyk-Pąćdażgwik-Podażgwik i Podagżyk-Posłaniec to miana Pana Ścieżek, Dawcy Drogi i Podawcy Ognia, zwanego Boskim Posłańcem. Poza głównym znaczeniem określającym Tego Który Urodził Się Po Dagach (Dażbogach) oraz Syna Podaga, w imionach tego boga znajdują odbicie wszystkie wymienione powyżej tytuły. Są tu zawarte takie znaczenia, jak: podawać, dawać, Pąć – droga, ścieżka, grzać, żagiew, zażgnąć – rozświetlić, słać – ścielić, słońce, posłanie – przekaz, słać –podawać, przekazywać. Podażgwik to zatem: Podawca Żagwi (on dał ludziom ogień), Idący Po Żgwiach (Swarze i Perperunie), Idący po Słocie (Śląkwie), Rzygający Ogniem, a także bóg pędzący, pękający, pączysty, pękaty i żgwisty. Wyraz pąć jest słowem zapomnianym przez prawie wszystkich Słowian, ocalałym w nielicznych określeniach, a wywodzącym się z pradziejowego języka okresu Wspólnoty Ariów. W języku polskim rdzeń ten ocalał tylko w słowie pątnik, pięta, piąć się. Także u górali w pyrć –stroma droga górska, ścieżyna. Jest to greckie patos – ścieżka, pantha – droga, pontos – morze i przeprawa, łacińskie: pons, pontis – most, pomost, indyjskie: patha – droga. Pąciec to także przedziałek we włosach, pęk – kita włosów. Pąk – zwinięty, kiełkujący kwiat, pęd – kiełkująca gałąź lub korzeń. Istnieje również możliwość odczytania tego imienia jako Podożgwik, czyli Pod-gorzalec – Spaleniec, bóg ogorzały, ciemnoskóry. Spaleniec jest postacią demona znanego z podań ludowych Wielkopolski.
Podażgwik miałby więc na wizerunkach długie włosy, powiązane pękami (warkoczami), rozdzielone od 10 środka na dwie strony głowy oraz ciemną, brązową skórę. Byłby też bogiem ognistym, jaśniejącym, gorącym.


TYN DZIEWÓW



Członkowie rodu: Kupała, Dziewanna, Krasatina, Dzildzielija

Główność: jednogłowy

Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Dziewów

Główny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo

Atrybuty

żywe: Brzęk (Jarząb-Brekinia) i Jarzębina, Sarna i Pies (Suka), Jaskółka, Dziewanna, Kalina i Chmiel, Bylica i Piołun oraz Dyptam, Paź Królowej

kamień: Biała Perła,

minerał: Żywa Woda (Sołwa

rzecz: Napoje (Piwo, Miód i Wino),

maści (barwy): Krwista Czerwona,

czerty i rezy (liczby): Czertę 6, Liczbę 6

taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taję K, Gramotę m

Miesiąc Czerwiec

Na Weli

Niwa (symbol): Niwa Ścieżki

Tyn: Dwór Perłowy

Wieńce i ofiary: Dziewanna, Kalina i Chmiel, Bylica i Piołun oraz Dyptam

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):


KUPAŁA-DZIWIEŃ

Postacie-wcielenia (równe miana): Dziwien-Kupała, Dziwien-Kapała i Dziwień-Wesel

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Jest określany jako Pan Żądzy i Władca Połowu

Zajmowany krag:Mogtowie, Piąty Krąg

funkcja (zakres działania): zarządza żądzą i łowami we wszelkiej ich postaci

ród: Dziewów

pochodzenie: Dzięgle: Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: posługuje się Berło-Członem zwanym Kapałą i Piszczałką-Piszczelą (Pałąjącą Pieszczącą Piszczelką).

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Kąpielniki

Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

kap, kaplica
Para przydomków to Kupała i Kapała. W obu zawarte są bliskie sobie znaczenia wywodzące się z rdzenia kup (kap, kąp) i pała, tylko że określają one (i akcentują) nieco odmienne funkcje boga. Jest to krąg takich znaczeń, jak kąpiel, kąpać się (rus. kupatsja), kuper (pośladek, wzgórek), kupa (skupienie, bycie razem w gromadzie, skupisko), kupno (kupować, zakup) – wymiana (związane z wianowaniem, a potem rozszerzone znaczeniowo na każdy zakup), kucia (pochwa), kop – kopiący, kop – dzida (męskość bóstwa), kopuła (Dziwień był współtwórcą Kopuły Niebios – Nieba Wysokiego), kopułowanie (kopulacja), kąp – szynka (kąper-kuper), kąpać, kąpiel, skąd Kupajła – obrzęd (jedna z głównych części Święta Kresu obchodzonego 20-26 czerwca). Inne znaczenia bliskie to: kępa – krzaczaste skupisko (Kupała jest bogiem obficie owłosionym w specyficzny kępiasty sposób, czyniący go także fizycznie Dziwieniem), kapać – kpić, kap – kpiarz, kap – cap, kacap – lubieżnik, rozpustnik, kapa – przykrycie odświętne, kapica – przykrycie, suknia, kapka – kropla, kapałka – serwatka, sperma, kapalica – napój obrzędowy (alkoholowy z domieszaną spermą i serwatką lub mlekiem) czy wreszcie kap – posąg bóstwa, kaplica, kapiszta – świątynia, kopiec – święte wzgórze (pojęcia związane bezpośrednio z budowlami kultowymi).

Słowo kap nawiązuje etymologicznie do pojęcia kół: kołek, koło, kolić-kłuć-kluć i kołbić – wróżyć)b. Posadowione były na szczytach obłych gór lub wzgórz wynoszących się znacząco nad okolicę i uznawanych za święte. Otaczano je często kamiennymi wałami lub przy pomocy kamieni wyznaczano krąg – odzwierciedlenie Kręgu Bogów.
Kaplica – nosiła dawniej nazwę kapły. Kapły były małymi budynkami przy kapisztach, w których przechowywano przedmioty kultu (np. Czarnego Ogiera Trzygława w Szczecinie, chorągwie, małe posążki) i narzędzia kultu (np. topory ofiarne, naczynia), a także skarby ofiarowane bogu. Kapły budowano również przy świętych źródłach, obejmując je niejako i zakrywając ścianami budowli, aby je uchronić przed profanacją. Kapka-kapla-kapja-kapelka – kropla. Kapła mogła otaczać nie tylko źródło kapiące świętą wodą, lecz i ołtarz ofiarny. Wtedy była rodzajem półziemianki, a kapała tu nie woda, lecz krew ofiarna. Kapła była także domem kapłana czy ofiarnika sprawującego kult przy większym obiekcie w kompleksie świętym. Najprostsza i najmniejsza kapła była stawiana kapowi, czyli posągowi boga czczonego przez zdrugę, ród, indywidualnie, przez społeczność wsi czy opola. Mieściła ona w sobie tylko posąg albo była zredukowana do daszku chroniącego bóstwo przed kapaniem-deszczem. Nazywano ją kapliczką i stawiano pod świętymi drzewami, na rozstajach, w szczególnych miejscach.

Pojęcia kaplicy i kapliczki przejęło chrześcijaństwo, tak samo jak pojęcie kościoła.
Warto zaznaczyć bliski związek pojęć takich, jak: kap – posąg bóstwa, kapiszta – świątynia, kaplica-kapła – rodzaj małej świątyni, Kupała – Dziwień, bóg Żądzy, kapłan -osoba sprawująca kult i obrzędy, kapa – czechół (obrzędowy obrus), kapica – strój kapłański, kapalica (kapałka) – serwatka, która była obrzędowym napojem (mieszana z wodą deszczową spadającą z nieba, jako płyn powstający przy robieniu sera)c; czy nawiązujących do śmierci pojęć opartych na znaczeniu kapać – marnieć, umierać.

dziw
Najpierw omówimy miana Dziwień i Dziewanna, bowiem są to pierwsze, najważniejsze imiona tej pary. Z nimi wiąże się też bezpośrednio objaśnienie wszystkich przydomków Dziewanny. Dziwień jest obecnie bardziej znany pod swoim przydomkiem Kupała niż pod głównym imieniem, Miano Dziwień łączy w sobie szereg pojęć wywodzących się od diews – bóg. To dwuczłonowe imię (Diw-weń) znaczy – bóg Wianujący (Wieńczący). Taką samą wymowę ma imię jego małżonki, Wenić znaczyło kupować, dobijać targu, kończyć. Wenią nazywano ogólnie dobry czas, dobrą, słoneczną pogodę, powietrze, a także zapach (woń), pojęcie wianowania wiąże się ze zwyczajem kupowania kobiety i dobijania targu małżeńskiego, bowiem w starożytności kupowało się żonę. Ten szczególny rodzaj kupna nazywano wianowaniem. Z czasem zasady wianowania i wiana uległy przemianom, ale echo tego zwyczaju jest obecne do dzisiaj w obrzędach weselnych. Weselu i małżeństwu patronowali Dziewowie (także Mokosze i Rodowie), a samym zaślubinom nawet Prowe – czuwający też nad tym, by nie łamać prawa, zwyczaju i przysięgi. Składano wtedy ofiary wszystkim bogom, jako że małżeństwo to inicjacja – akt wszechstronny i wszechobejmujący. Wesele, jako akt zdjęcia pannie wianka symbolizującego wolność, było drugim szczeblem plemiennej inicjacji, sankcjonującym dojrzałość młodych do założenia rodziny i nowego gospodarstwa. Pierwszym była dojrzałość rozrodcza – nabywana w obrzędzie Postrzyżyn chłopców i Siudów dziewczyn (po których dziewczyna nabywała prawo do noszenia wianka). Dziewowie, jako Opiekunowie Miłości i bogowie Żądzy, byli darczyńcami (dawcami) i opiekunami tego aktu zwieńczającego (a w sensie dosłownym odwieńczającego) miłość młodych. Z rdzenia diews wypływają trzy ważne rodzaje znaczeń wiążących się poprzez mit w jeden krąg. Mit ten nie dotyczy jednak bezpośrednio Dziewów, lecz syna Dziewanny i Łada – Diwa-Ładziwa [patrz w następnych tajach].

Pierwszy krąg znaczeń sprowadza się do określenia kobiecości w całym jej zakresie, od pojęcia dziewica poprzez dziewczyna, dziewka, dziewa, dziwa do dziwka (lubieżna, rozpustna) i znaczenia zawartego w pojęciach dzieci, dziatwy (rodzącej się z dziewek) czy dziewierza. Te wszystkie określenia zawarte są w przydomku Dziewanny Dziewuna,

Drugi rodzaj znaczeń sprowadza się do pojęcia dzikości, nieokiełznania, żądzy, nieopanowania, dziwy, dziwoki = dziki. Tu wchodzi także określenie dźwięk – krzyk, głos, dziki hałas, dzwonek (źwonek – narzędzie magiczne odstraszające złe moce) i wreszcie dźwiganie – ruch, walka, podnoszenie (dwiżiti, podwig – walka, dwiżenje – ruch). Ten rodzaj odniesień określa przydomek Dziwa.

Trzeci rodzaj sprowadza się do pojęcia dziwności, dziwu, zadziwienia wywodzącego się z diwiti – patrzeć i diewas – bóg (jaśniejący, objawiający się). Tu także należy włączyć blisko spokrewnione dzięki, dziękować, dziękczynić, wdzięczność – oddawanie czci. Tym znaczeniom odpowiada przydomek Dziewa.

Ostatni przydomek Dziwienia, Wesel, jest bardzo ciekawy przez wyrażoną fizycznie w brzmieniu słowa (za pomocą odwrócenia sylaby) opozycję Dziwienia i Welesa (Wesel – Weles), dwóch odwiecznych wrogów ścierających się nieustannie w nierozstrzygniętych potyczkach. Raz zwycięża jeden, raz drugi. Niewątpliwie mamy tu do czynienia z nieprzypadkowym przestawieniem, które świadomie oddaje przeciwieństwo sensu.

WELES – miano Pana Weli, Władcy Zaświatów, boga Śmierci – rozkłada się na dwa człony wel- i -les. Pierwszy z nich oprócz pojęcia Władający Welą, Wel – mieszkaniec i król Welów (Zmarłych) znaczy także wielki (welmi – wielki). Człon -les określa władającego lasem (symbolem siedliska tajemniczych i ciemnych sił, bezładu i Zaświatów). Weles jest władcą Welańskiego Lasu – Rajca położonego w Nawi Raju -miejsca odpoczynku wojowników.

WESEL – miano Władcy Żądzy i Miłości, Siewcy Życia, Dawcy Rozkoszy rozkłada się na człony wes- i -sel. Człon pierwszy jest wywodzony od was – światło, wes – wesoły, wasara – dzień, wesna – wiosna, wasara (powasaris) – lato. Człon -sel stanowi wzmocnienie tego znaczenia: sol (soł) – słońce (sołnce) albo sel – sła (posyłać, mościć, ścielić (posłanie). Oznacza więc Ślącego Wiosnę, Ścielącego Światło, wesołego i słonecznego Siewcę Rozkoszy i Radościa.
Warto też w tym miejscu dodać, że Welon, własność Welesa, został mu skradziony przez Dziwienia i stał się symbolem małżeństwa zamiast śmierci.

DZIEWANNA
DZIEWANNA


Postacie-wcielenia (równe miana): Dziewanna-Dziewa, Dziewanna-Dziewuna i Dziewanna-Dziwa.

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Miłości i Pani Uczucia, Pani Łaski (Łaskawa)

Zajmowany krag: Piąty Krąg

funkcja (zakres działania): włada niepodzielnie uczuciem, które nie jest sterowane rozumem lecz odczuciem, zadaje miłosne jady i je uśmierza, z tego powodu nazywana jest Łaskawą

ród: Dziewowie

pochodzenie: Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga

narzędzia czarowne - oznaki władzy: Złotą Obręczą (Obrączką) i Pąkiem Róży Szypszyny, Na jej piersiach lub ramionach siedzą też zawsze dwa Motyle Pazie Królowej - Czarny i Niebieski - pierwszy jest posłańcem miłości płochej (chwilowej, nieszczęśliwej), drugi miłości dozgonnej(pełnej i szczęśliwej).

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Rusałki

Wizerunki:





Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

KRASA


Postacie-wcielenia (równe miana): Krasatina, Stodarnica-Witoluba i Żarłuna,

Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Piękna, Pani Słodyczy, Dawczyni Rozkoszy.

Zajmowany krag: Siódmy Krąg

funkcja (zakres działania): opiekuje się zakochanymi, jest panuią dobrej miłości i słodyczy, panią dobrego smaku, piękna i rozkoszy

ród: Dziewowie

pochodzenie: z rodu Chorsów - Córka Dziwienia, Dziewanny, Chorsa i Chorsiny


narzędzia czarowne - oznaki władzy: Krasny Kielich i Złote Serce

Pomocnicy (Stworze - bogunowie): Krasawki


Wizerunki:



Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

Krasa nosi miana Krasatiny, Stodarnicy-Witoluby i Żarłuny-Krasopani. Wszelkie związki jej głównego miana: Krasa, Krasatina, Krasopani, omówiono przy opisie postaci Chorsa i Chorsiny-Krosinya. Krasny to nie tylko czerwony, piękny i zdrowy, ale także s-krasany, czyli skrzesany, żywy jak is-kra. Z-krzay (kry) – zgrubiały, stwardniały, obrzmiały (co się odnosi do grubego, twardego brzucha kobiet noszących płód w łonie). Kraśny to, z jednej strony, okraszony – ozdobiony (kraszanki – obrzędowe potrawy ofiarne, święte dania posiłków świątecznych, początkowo najpewniej poświęcone tylko Krasie), z drugiej zaś okraszony – polany obficie tłuszczem (stąd inne potrawy świąteczne, związane z zimowym przesileniem, np. ruskie maslanice). Wyraz kras oznaczał dawniej kolor, bo Krasatina władała kolorami (maściami – maslami), nim je wykradła Denga. Dlatego określano ją jako świetlistą, czyli świetną (krasny – świetny, krasny – jasny, świetlisty, litew. krosnis – piec, żar, gorąco)b. Krasatina jest pasterką Krasnej Bożej Krowy.
Postać Bogini jest znana z licznych dawnych dokumentów, zwłaszcza czeskich. Tutaj, za Karpatami, przechowała się najpełniej postać owej bogini w licznych podaniach, w których występuje jako Krasna Pani, Czerwona Bogini, Krosina, Krasa, Krasopani – Siostra Słońca.
Jej miano Stodarnica bierze się z tego, że obdarowuje stokrotnie każdego, kto się jej przysłuży, czyli sto darzy swym wyznawcom. Osoba, na którą spłynie łaska Krasatiny, żyje w poczuciu stokrotnego szczęścia i we wszystkim ma powodzenie.
Przydomek Żarłuna odzwierciedla jej czerwoną barwę (jedyną, jaka pozostała we władaniu bogini) i odbija treść mitu o porwaniu maści przez Dengę oraz o zal


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 22:12, 27 Cze 2008 Powrót do góry

SŁOWIAŃSKIE "STWORZE"

To najniższe byty boskie – bogowie poronni – nie są zrodzeni, lecz ukształtowani rękami swych rodziców z materii martwej, wieczystej. Wywodzą się od Przedstworzów, których zasadzono na Stokrotnej Łące. Bogunowie i boginki nie są nieśmiertelni, ale są wieczni. Po śmierci odradzają się w tej samej postaci, jednak nie w tej samej osobie. Stali się pomocnikami Żywiołów i Mocarzy.

BOGINKI

Rusałki – pomocnice Dziewanny, ukształtowane z lochy Poskrudy;
Przypołudnice – wspomagają Siem-Matkę Ziemię, zostały stworzone z ciała Porusza-Światogora
Obłoczyce – pomocnice Pogody, zrodzone z Pożary;
Topielice – pomocnice Woda,
Stworzyce – boginki Mora

BOGUNOWIE

Latawce – pomocnicy Strzyboga, powstałe z ciała Pokłona
Sporysze – bogunowie Sporzy
Laskowce – pomocnicy Borowiła, powstały z rozerwanego ciała Porusza-Światogora
Topieluchy – pomocnicy Wądy
Kraśniaki – słudzy Prowe, powstały z ciała Połoza
Dusioły – pomocnicy Marzanny,

FRAGMENTY:
Światowit tak to urządził, że każdy z 88 żyjących już wtedy bogów Żywiołów i bogów Mocy posiadł trzech lub czterech pomocników. Przy czym cały ród jako jedność miał do pomocy 15 lub 16 bogunów. Jako że rody Żywiołów składały się z ojca, matki i trojga Żywiołów Mniejszych, otrzymali oni możliwość stworzenia 5x3 Przedstworzów. Rody Mocarzy-Mogtów, gdzie prócz ojca i matki jest zawsze tylko dwoje Mniejszych Mocarzy, miały możliwość stworzenia 4x4 Przedstworzów, Tym sposobem Swąt zrównał siły mocniejszych dotychczas Żywiołów z młodszymi i słabszymi Mocarzami, Z ciała Pokłona powstało siedem rodzin Przedstworzów: trzy Chały ze skrzydeł wyrwanych rękami Dyja i Chorsiny, trzej Stuhacze z trzech szyj obciętych rękami Strzyboga i Stryi, trzej Latawce z trzech ogonów Kręciciela obciętych również przez Stryję i Strzyboga, trzy Wichory z korpusu rozdartego przez Pośwista i Bożeboga, trzy Bełty z wnętrzności poszarpanych przez Dyja i Pogwizda, cztery Mątwy z potężnych łap obciętych przez Mąda i Mokosz oraz cztery Liszki z serca, wątroby, Żołądka i śledziony, wyciętych rękami Licha i Dodoli17, Z poszczegółnych kawałków pociętego długaśnego cielska Połoza powstały trzy Kraśniaki, cztery Ubożęta, cztery Żyry, cztery Dobrochoty, trzy Spory, trzy Radunice, trzy Kłobuki, trzy Skotniki i trzy Mruki-Mrugi. Było to więc dziewięć rodzin prabogunów i praboginek.

Narodziny Stworzy na Stokrotnej Łące, czyli Ustokrotnienie Przedstworzy

Kiedy o tym wszystkim, co działo się w Nawiach i w Podziemiu, dowiedzieli się Wielkobogowie, padł na nich blady strach, bo wszystkich Przedstworzów było wtedy na świecie tylko, a niektóre z nich mało bitne. Zrozumieli, że w bitwie nie będą mogli nawet myśleć o stawieniu czoła licznej czeredzie okrutnych przeciwników. Jedynie Spor zachował przytomność umysłu. Za jego radą zebrano wszystkich Przedstworzów na Stokrotnej Łące. Tu zakopano ich w sporzącą glebę i podlewano obficie żywą wodą ze Zdroju Rodów. Wkrótce z każdego zakopanego wyrosło sto okazałych kwiatów o stu białych płatkach. Tak powstały stokrocie (kwiaty stokrotne). Gdy Pąki stokroci się rozpękły, z każdego wyskoczyła boginka lub bogun. Oto jak narodzili się Stworze. Niektórzy powiadają, że dopiero od tego czasu łąkę ową nazwano Stokrotną, jako że dokonało się na niej Ustokrotnienie Stworzy. Inni mówią, że łąka zawsze się tak nazywała, a to dla swych stokrotnie sporzących właściwości. Stworze byli o wiele mniejszych rozmiarów niż ich rodzice, Przedstworze. Co ciekawe, również rodziciele utracili swoje rozmiary wydając na świat tyle potomstwa. Zachowali może tylko ciut mocniejszą posturę i bardziej podstarzały wygląd. W ten sposób powstały rozliczne rodziny Stworzów, którym przewodzić poczęli owi rodziciele, zwani Starszymi. Każdy z narodzonych posiadał dokładnie taką samą moc jak jego poprzednik, Przedstwórz. Wołchwowie Grubów ze Sporysza powiadają, że nie było to dokładnie po stu Stworzów zrodzonych z każdego Przedstworza, lecz po 99, tak że wszystkich po Ustokrotnieniu było 31 200. Zawarta w liczbie mnożności czerta wyraźnie wskazuje, że Stworze mają niekoniecznie sprzyjające życiu przyrodzenie i część z nich działa zupełnie odwrotnie, niż zakładali bogowie. Niekiedy ten sam sporzący dobro i powodzenie bogun potrafi działać przeciw życiu, ku śmierci. Ustawiono ich jak najszybciej w bojowe szyki. Na czele stanęli Perun, Łada-Łagoda i Dziewanna. Zaraz za nimi wyruszył dosiadając Białej Krowy Bożebóg-Bodo. Krowy nie można było zostawić samej, bo było pewne, że Małobogowie zechcą ją podstępnie wykraść. Za to schowano dokładnie w spichrzu Kołacz Wieków, ukryto w Grusznym Sadzie wóz i zamknięto w podziemiach sporzego tynu Miesiąców. W bojowym pogotowiu opuszczono usłane białym kwieciem Stokrotne Łąki.


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
wiedzimir



Dołączył: 30 Maj 2007
Posty: 269
Przeczytał: 2 tematy

Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Środa Wlkp

PostWysłany: Pią 22:14, 27 Cze 2008 Powrót do góry

INOGI

Niebiańskie stwory mające przedziwny wygląd, na przykład rogatego półkonia-półwęża o świetlistych skrzydłach albo rogatego, skrzydlastego półdzika-półryby.

Inogi mają swoje stałe miejsce w Niebiosach, w pobliżu Gniazd Kirów. Dlatego nazywa się je również Niebieską Zwierzyną. Na Ziemię i Welę zaglądają rzadko, jako że najlepiej czują się w przestworzach Dalekiego, Głębokiego i Wysokiego Nieba. Niskie Niebo, sklepione przez Swarogów i Dażbogów, daje zbyt mało przestron i ich dzikim harcom.

Na ziemi można spotkać:
jednorożce
dwugłowniki
jednóżniki
trojany
żarptaki
ryby złotopłetwe

Nazwa: Inogi-Inog (Inóg, Inok) to prastara słowiańska nazwa chimery, skrzydlatego zwierzęcia złożonego z części różnych zwierząt. Inog – czyli inny, inaczej zbudowany, inaki (lud. inoki) albo inno-nogi. Nazwa podkreśla także odmienność (inność) nóg (czyli dolnej części tułowia) nie pasujących do górnej części ciała. Miano Inog odnoszono do dzieci Światłogońców i wszystkich innych niebiańskich stworów, które wyglądają inaczej niż zwierzęta ziemskie czy skrzydlaste zwierzęta welańskie, inaczej niż potwory i inaczej niż Umory-Straszea.

Fragmenty:


SREBRZ


Źrebiec, nazywany też Srebrzem, urodził się z boga Makosza-Źrzeba. Jedne podania powiadają o związku Makosza z boginką Dziennicą, noszącą imię Debrza, która owego syna Makoszowego miała powić ze swojego własnego żebra. Drugie zaś prawią, że Debrza wyjęła z piersi Makoszowej żebro, które złożyła w gnieździe i grzała swoim ciepłem, aż się wylągł Źrebiec. Syn tych dwojga byłby pięknym młodzieńcem, gdyby nie to, że jak całe późne potomstwo bogów, zrodzone po Wojnie o Bułę, był inogiem i miał końską głowę. Co jakiś czas zamieniał się też całkowicie w rączego wierzchowca czarnej maści, który był szybki jak wiatr. Na kopytach nosił boski znak swego pochodzenia – roztrop, w kształcie krzyża. Źrebiec-Srebrz tak się wbił w pychę, że wyzwał bogów na pojedynek, kto szybciej obiegnie wszystkie niwy Weli. Rychło doszło do zawodów, w których bogowie wystawili najszybszych spośród siebie – Świstów. Tych pięcioro stanęło przeciw inożnemu synowi Makosza. W szalonym biegu Srebrz pokonał ich wszystkich, a Strzyboga, który najdłużej dotrzymywał mu kroku, wyprzedził o kilka długości. Dla bogów była to okrutna klęska, którą trudno było ścierpieć. Źrzebowie jednak byli bardzo dumni z wyczynu Srebrza, było nie było, potomka z ich krwi i kości. Może nie doszłoby do nieszczęścia, gdyby Srebrz nie zawitał na Ziemię, gdzie się przechwalał swoim wyczynem. Wizerunek niezwyciężonych bogów bardzo ucierpiał z tego powodu u Zerywanów. Niektórzy twierdzą nawet, że to był początek ludzkiej wiary w możliwość pokonania bogów i pierwszy przyczynek do wybuchu późniejszej Wojny o Taje. Jeśliby przyjąć ten punkt widzenia, znaczyłoby to, że sam Pan Źrebu i Wyroków Świata dał powody do rozpętania wojny między bogami i ludźmi. Będąc na Ziemi, Srebrz stanął do pojedynku z chełpliwym królem zerywańskim Oryjem, zwanym też Ariwem lub Orywem. Stawką zakładu była pierworodna córka Oryja i władanie połową Koliby. Oryj wystąpił na najszybszym i najdzikszym znanym ludziom wierzchowcu, pojmanym na Dzikich Polach, który nosił ku czci jeźdźca Orywa, a także boga Chorsa, imię Orsow-Orzyj. Rzecz jasna Oryw przegrał, Srebrz złączył się z jego córką, która powiła mu następnie syna, wytędza o zupełnie ludzkiej posturze. Temu synowi dano imię Serbrzyn i od niego mają się wywodzić ci Sławowie, którzy zowią siebie Serbami14. Oryw nie oddał jednak Srebrzowi połowy królestwa, tak jak zapowiadał. Tym wiarołomstwem obraził wszystkich Welan. Mówi się, że był to drugi powód gniewu bogów na ludzi, a z czasem zebrało się owych powodów tyle, że musiało przyjść do wojny. Bogowie postanowili jeszcze raz wyzwać Srebrza do wyścigu. Przybył na Welę, jak zwykle pewny siebie, lecz nie wiedział, że tym razem uknuto przeciw niemu spisek. Jako drugi zawodnik miał stanąć, z ramienia wszystkich bogów, Podagżyk-Posłaniec, a jego wierzchowcem był sam Świchrz, jeden z Gałęzów strzegących Kłódzi Swąta. Bieg miał się zacząć w Niwie Świstów, na welańskim Rozdmuszysku i tam skończyć. Rzeczywiście tak się stało. Źrebiec Srebrz prowadził przez cały czas, a pod koniec Podagżyk został tak daleko z tyłu, że go nawet nie było widać. Kiedy Srebrz dobiegł do Rozdmuszyska, niespodzianie Chors stanął mu na drodze. Powiadają jedni, że tu swoimi czarami Chors na mgnienie zawrócił Srebrzowi w głowie, a zaraz też spadł na niego Dyj-PoświścieI i tak nim zakołował, że mu łeb ukręcił. Inni prawią, że Chors rzucił kolce jadowite pod nogi Srebrza, a Dyj dopełnił reszty. Padł Srebrz tuż przed końcową linią biegu. Posłaniec niespiesznie ją przekroczył, w długą chwilę później. Ciało pysznego Srebrza rzucono na Ziemię, gdzie się wbiło głęboko i uwięzło w królestwie Skalnika. Mówi się powszechnie – tak twierdzą zwłaszcza kapłani Wida-Wija z Widoradza w Wiślanii – że cały jego tułów spadł pod dzisiejszym Olkuszem i stąd tak dużo srebra w tej okolicy. Tym właśnie sposobem miało się w Ziemi zalęc srebro, od upadku z Nieba. Kapłani małego plemienia Kaszebów znad Bołotyku powiadają, że Debrza była Leśnicą, a nie Dziennicą i że Strzybro (tak dają na imię Źrebcowi) był synem Strzybogowym, do którego się ów bóg nie przyznawał, dlatego że był on lepszy w bieganiu od każdego w rodzie Świstów. Dlatego też Makosz miał być tylko zastępczym ojcem Strzybra, a znając przyszłą dolę owego półkonia-półczłowieka chciał go od razu zabić. Ciężarna Debrza ukryła się jednak w sosnowych borach i tam go powiła. Prawdą jest, że nikt po nim na Weli nie płakał.


Post został pochwalony 0 razy
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:      
Napisz nowy temat Odpowiedz do tematu


 Skocz do:   



Zobacz następny temat
Zobacz poprzedni temat
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach


fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2002 phpBB Group :: FI Theme
Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Regulamin